Φιλοσοφια στην Αθηνα

Αναφορα Ατταλι

Παρακάτω παρουσιάζεται μια πρώτη μετάφραση ενός μικρού τμήματος της αναφοράς Ατταλί για τις γαλλικές μεταρρυθμίσεις και την απελευθέρωση της ανάπτυξης. Η μετάφραση είναι πρωτόλεια. Οι όποιες παρατηρήσεις είναι καλοδεχούμενες. Πολύ περισσότερο η όποια συμβολή στη μετάφραση. Η μετάφραση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ελεύθερα για προσωπικούς σκοπούς.Σε περίπτωση αναδημοσίευσής της για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς θα πρέπει να αναφερθεί η πηγή της, κλπ. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση της για κερδοσκοπικούς σκοπούς, κλπ. (Πρώτη Μετάφραση, 24/01/2008 )

Αναφορά της Επιτροπής για την απελευθέρωση της γαλλικής ανάπτυξης

υπό την προεδρία του Ζακ Ατταλί (Jacques Attali)

 

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

 

Εν συντομία

Πρώτο μέρος

Συμμετέχοντας πλήρως στην παγκόσμια ανάπτυξη

Δεύτερο μέρος

Κινητικά και Ασφαλισμένα Δρώντα Υποκείμενα

Τρίτο μέρος

Μια νέα διακυβέρνηση στην υπηρεσία της ανάπτυξης

Τέταρτο μέρος

Επιτυγχάνοντας την απελευθέρωση της ανάπτυξης

Εν συντομία

Ήρθε η ώρα…

Το παρόν κείμενο δεν είναι ούτε μια αναφορά, ούτε μια μελέτη, αλλά οδηγίες χρήσεως για επείγουσες και θεμελιακές μεταρρυθμίσεις. Δεν πρόσκειται σε μία παράταξη, ούτε και σε δύο: δεν πρόσκειται σε καμία παράταξη.

Το παρόν κείμενο δεν είναι ούτε ένας κατάλογος απ’ τον οποίο θα μπορούσε να τσιμπολογά κατά βούληση η κυβέρνηση, κι ακόμα λιγότερα ένας διαγωνισμός πρωτότυπων ιδεών καταδικασμένων να μείνουν στο περιθώριο. Είναι μια συνεχτική ολότητα, όπου το κάθε μέρος είναι διαρθρωμένο σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα, όπου το κάθε στοιχείο συγκροτεί το κλειδί της επιτυχίας του όλου.

Ξεκινά από μια διάγνωση σχετικά με την κατάσταση του κόσμου και της Γαλλίας· για το τι πρέπει να αλλάξει, για το τι μπορεί να γίνει, για το πώς να τεθεί στην πράξη η μεταρρύθμιση. Με μια διπλή πεποίθηση: από τη μια, οι Γάλλοι έχουν τα μέσα να ξαναβρούν το μονοπάτι μιας ισχυρής, οικονομικά δίκαιης και οικολογικά θετικής ανάπτυξης. Από την άλλη, ό,τι δεν επιχειρηθεί από τώρα σύντομα δεν θα μπορεί να συμβεί.

Αν την μετρήσουμε αυστηρά με βάση το ΑΕΠ, η ανάπτυξη είναι μια έννοια που δεν μπορεί να περιγράψει την πραγματικότητα στο σύνολό της: συγκεκριμένα, δεν εμπειρέχει, τις διαταράξεις της παγκοσμιοποίησης, τις αδικίες και τις σπατάλες, την υπερθέρμανση του κλίματος, τις οικολογικές καταστροφές, την εξάντληση των φυσικών πόρων… Η ανάπτυξη της παραγωγής, ωστόσο, είναι το μόνο διαθέσιμο λειτουργικό μέτρο του πλούτου και του βιοτικού επιπέδου, το οποίο να επιτρέπει να συγκρίνουμε τις επιδόσεις διαφορετικών χωρών. Εξάλλου, το μέτρο αυτό είναι στενά συσχετισμένο με την τεχνολογική καινοτομία, απαραίτητη για την βιώσιμη ανάπτυξη και την πραγματοποίηση άλλων αναπτυξιακών στόχων (υγεία, παιδεία, δημόσιες υπηρεσίες, κλπ.).

 

Ο κόσμος αλλάζει με πολύ μεγάλη ταχύτητα

Ο κόσμος παρασύρεται από το ισχυρότερο κύμα οικονομικής ανάπτυξης της ιστορίας, η οποία δημουργεί την ίδια στιγμή ανίδωτα πλούτη και ακραίες ανισότητες, προόδους και σπατάλες, σε αφάνταστους ρυθμούς. Η ανθρωπότητα θα βρεθεί συνολικά ωφελημένη. Η Γαλλία πρέπει να δημιουργήσει το μερίδιό της.

Τούτη η οικονομική ανάπτυξη δεν αποτελεί μιαν αφαίρεση. Πρέπει και μπορεί να αφορά όλες τις διαστάσεις του ευ ζην, και πρώτα απ’ όλα την πραγματική ελευθερία που επιτρέπει στον καθένα, όποια κι αν είναι η καταγωγή του, να βρεί αυτό για το οποίο είναι πιο προικισμένος, να προοδεύσει στις γνώσεις του, στην επαγγελματική του κατάσταση, στους πόρους τους δικούς του και της οικογένειάς του, να επιτύχει στη ζωή του και να μεταβιβάσει τη γνώση του και τις αξίες του. Αντιστρόφως, η οικονομική ανάπτυξη ενισχύεται από τούτη την ελευθερία και τις πρωτοβουλίες που αυτή επιτρέπει. Η οικονομική ανάπτξυη δεν συναπάγεται κατά συστηματικό τρόπο την κοινωνική δικαιοσύνη, αλλα είναι αναγκαία για αυτήν: ο πλουτισμός δεν είναι σκάναλο, μόνο σκάνδαλο είναι η φτώχεια.

Πάνω από 100 χώρες στο κόσμο έχουν σήμερο ένα ρυθμό ανάπτυξης του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος τους (ΑΕΠ) ανώτερο του 5%. Ακόμα και η Αφρική, όπως κι η λατινική Αμερική, αναπτύσσονται με πάνω από 5% τον χρόνο. Η Κίνα γνωρίζει ρυθμούς ανώτερους του 10% εδώ και αρκετά χρόνια, η Ινδία την ακολουθεί από κοντά, με περίπου 9%, η ρωσσική οικονομία ανανήφει με 7% ανάπτυξης, η Τουρκία εμφανίζει ρυθμούς της τάξης του 11% και ανοίγει στις πόρτες μας μια τεράστια αγορά όπου τα δύο τρίτα του πληθυσμού είναι κάτω των 25 ετών. Οι δυνάμεις που κατέχουν προσόδους μπορούν να αναπτυχθούν και να επενδύσουν χάρη στην αύξηση των τιμών των πρώτων υλών.

Το μέλλον επιφυλάσσει για τον κόσμο ένα ακόμα σημαντικότερο δυναμικό ανάπτυξης: τεχνικές πρόοδοι προαναγγέλονται, προερχόμενες τόσο από τον Νότο όσο και από τον Βορρά· ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αυξηθεί κατά 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε λιγότερο από 40 χρόνια και ένα τεράστιο χρηματοοικονομικό κεφάλαιο είναι διαθέσιμο. Αν η πολιτική, οικονομική, εμπορική, περιβαλλοντολογική, χρηματοοικονομική και κοινωνική διακυβέρνηση του πλανήτη οργανωθεί, η παγκόσμια ανάπτυξη θα διατηρηθεί με πολύ βιώσιμο τρόπο πάνω από το 5% ανά έτος.

 

Στην Ευρώπη, κάποιες χώρες εκμεταλλεύονται αυτό το κύμα, κι άλλες προετοιμάζονται για αυτό

Ακόμη κι αν η Ευρώπη αναπτύσσεται σήμερα λιγότερο από δυο φορές λιγότερο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, και λιγότερο γρήγορα από τον μέσο όρο του Οργανισμού οικονομικής συνεργασίας και ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ακόμη και αν η δημογραφία έχει καθοδική φορά, η Ευρώπη δεν έχει κανένα λόγο να παραμείνει σε καθυστέρηση. Ακόμη κι αν δεν χρειάζεται να διανύσει την απόσταση που είναι υποχρεωμένοι να διανύσουν οι άλλοι προκειμένου να φτάσουν σε ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης, πρέπει να προωθήσει γιγάντιες επενδύσεις προκειμένου να επωφεληθεί από τις επικείμενες ανατρεπτικές εξελίξεις της τεχνολογίας και να φτάσει τον ρυθμό του υπόλοιπου κόσμου. Στην πράξη, ορισμένες χώρες της ηπείρου μας προετοιμάζονται καλύτερα από τις άλλες: η Γερμανία εκμοντέρνισε το ανατολικό τμήμα της χώρας, έδωσε δυναμισμό στην αγορά εργασίας της και την διαμόρφωσή της, ανέπτυξε νέες βιομηχανίες, όπως τις ανανεώσιμες ενέργειες. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύθηκε μακροπρόθεσμα στην μεταρρύθμιση του σχολικού του συστήματος και του δικτύου υγείας του, καθώς και στην αξιοποίηση της χρηματοοικονομικής του βιομηχανίας.

Η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα και πολλά νέα Κράτη-μέλη προώθησαν επίσης γενναίες μεταρρυθμίσεις, για τον έλεγχο των δημόσιων δαπανών, τον εκμοντερνισμό της δημόσιας διοίκησης, και την καλύτερη στελέχωση των δημόσιων υπηρεσιών. Η Ισπανία εργάστηκε για την πρόσβαση όλων στην ιδιόκτητη κατοικία, σε μια οικονομία σχεδόν πλήρους απασχόλησης. Η Σουηδία επανοργάνωσε την δημοσία διοίκησή της σε υπηρεσίες και ανέπτυξε τον ανταγωνισμό μεταξύ διαφόρων παρόχων δημόσιων υπηρεσιών. Η Δανία έχτισε ένα αποτελεσματικό, ανταγωνιστικό, αλληλέγγυο και ευέλικτο μοντέλο, δίνοντας προτεραιότητα στην εκπαίδευση, την έρευνα, τον κοινωνικό διάλογο και την πλήρη απασχόληση. Η Φινλανδία έγινε ένας παγκόσμιος ηγέτης στην ανταγωνιστικότητα, χάρη σε μια αποτελεσματική πολιτική έρευνας και καινοτομίας. Όλοι κατανόησαν την επιτακτικότητα τού να υποδεχθούν αλλοδαπούς για την πλήρωση των δημογραφικών τους κενών και την ανάπτυξη καινοτομιών.

 

Η Γαλλία έχει πολλά πλεονεκτήματα

Η Γαλλία διαθέτει εξαιρετικά πλεονεκτήματα για να ελκύσει προς το μέρος της τα οφέλη αυτής της παγκόσμιας κίνησης και για να ξαναβρεί μια ισχυρή ανάπτυξη: την υψηλότερη γεννητικότητα στην Ευρώπη, ένα υψηλού επιπέδου σύστημα εκπαίδευσης και υγείας, μοντέρνες υποδομές, δημιουργικές επιχειρήσεις, μια δυναμική πνευματική ζωή και ζωή σε επίπεδο συλλόγων. Είναι ο πρώτος τουριστικός προορισμός του πλανήτη, ο δεύτερος παγκόσμιος εξαγωγέας αγροτικών και διατροφικών προϊόντων, ο τέταρτος πάροχος υπηρεσιών. Ο εξοπλισμός της σε επίπεδο οδικού δικτύου, αεροδρομίων, νοσοκομείων και τηλεπικοινωνίων συγκαταλέγεται στους αποδοτικότερους στον κόσμο. Ορισμένες γαλλικές επιχειρήσεις βρίσκονται ανάμεσα στις πρώτες παγκοσμίως και αρκετές μάρκες έχουν πλανητική ακτινοβολία σε τομείς-κλειδια για το μέλλον: αεροναυπηγική, πυρηνική, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, φαρμακευτική, δημόσια έργα, κατασκευές, τράπεζες, ασφάλειες, διαχείριση υδάτων, τηλεφωνία, υπηρεσίες πληροφορικής, διατροφή, προϊόντα αισθητικής, προϊόντα πολυτελείας, τουρισμός.

Τέλος, η χώρα έχει την τύχη να ανήκει σε μια ήπειρο με τεράστια πλούτη, της οποίας η ειρήνη, η αρμονία και η σταθερότητα είναι εγγυημένα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την οποία η Γαλλία πραγματοποιεί το 60% των εμπορικών της συναλλαγών, και από το ευρώ, που γίνεται, χάρη στην σταθερότητά του, ένα παγκόσμιο νόμισμα αποταμίευσης.

 

Παρ’ όλα αυτά, η Γαλλία αποχτά καθυστέρηση

Παρά τα πλεονεκτήματά της, η Γαλλία από το 2000 και μετά δεν έχει παρά μια μέση ανάπτυξη της τάξης του 1,7% ανά έτος. Κι αυτό διότι εδώ και 20 χρόνια, δεν μπόρεσε να μεταρρυθμιστεί.

Μην έχοντας εγκαταλείψει ένα κληρονομημένο μεταπολεμικό μοντέλο, που κάποτε ήταν αποτελεσματικό αλλά που πλέον κατέστη απρόσφορο, η Γαλλία παραμένει σε πολύ μεγάλο βαθμό μια κοινωνία συγκάλυψης και προνομίων. Το Κράτος ρυθμίζει μονίμως, έως και τις πιο ελάσσονες λεπτομέρειες, το σύνολο των πεδίων της κοινωνίας των ιδιωτών, κενώνοντάς κατ’ αυτό τον τρόπο τον κοινωνικό διάλογο από το περιεχόμενό του, εμποδίζοντας τον ανταγωνισμό, και ευνοώντας τις συντεχνιακές πρακτικές και την δυσπιστία. Ενώ η εποχή μας απαιτεί την εργασία στο πλαίσιο δικτύων, την πρωτοβουλία και την εμπιστοσύνη, τα πάντα αποφασίζονται ακόμη από τα πάνω, τα πάντα ελέγχονται σε ένα κλίμα γενικής καχυποψίας.

Οι γαλλικές δημόσιες δαπάνες είναι οι υψηλότερες απ’ όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ και αυξάνονται γρηγορότερα από την παραγωγή. Μολονότι οι φόροι είναι οι υψηλότεροι στην Ευρώπη, το δημόσιο έλλειμα διατηρείται εδώ και δεκαπέντε χρόνια σε πάνω από 3% του ΑΕΠ, και οι τόκοι του δημόσιου χρέους απορροφούν από μόνοι τους τα δύο τρίτα του φόρου εισοδήματος.

Οι συνέπειες αυτού του γενικού συντηρητισμού είναι καταστροφικές, ιδίως για τους νέους. Ακόμη κι αν ο κάθε Γάλλος συνεχίζει να παράγει 5% παραπάνω ανά ώρα εργασίας από έναν Αμερικάνο, παράγει 35% λιγότερα απ’ αυτόν κατά την διάρκεια της ενεργού ζωής του. Οι πρόσοδοι θριαμβεύουν: στις έγγειες περιουσίες, στις συμπαιγνίες των προνομιούχων, στην στελέχωση των ελίτ. Μόνο 5.000 επιχειρήσεις έχουν πάνω από 250 μισθωτούς. Ελάχιστα γαλλικά πανεπιστήμια λαμβάνονται στα σοβαρά στον κόσμο. Ελάχιστοι ερευνητές εργάζονται σε θέματα του μέλλοντος, και η ανταγωνιστικότητα πέφτει: από το 1994 και μετά, το μερίδιο των γαλλικών εξαγωγών στις παγκόσμιες εξαγωγές συρρικνώνεται σταθερά.

Οι ανισότητες είναι περισσότερο κραυγαλέες από ποτέ: 50.000 νέοι τον χρόνο, δηλαδή περίπου 6% μιας γενιάς, ποσοστό σημαντικό, αποχωρούν από το σχολικό σύστημα πριν την Γ’ Λυκείου. Μόνο 52% των παιδιών εργατών αποκτούν απολυτήριο λυκείου, σε σχέση με 85% των παιδιών ανώτερων υπαλλήλων. Κάτω από το μισό των παιδιών λαϊκών τάξεων δίνουν τις γενικές εξετάσεις για την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (bac général), σε αντίθεση με το 83% των παιδιών ανώτερων υπαλλήλων, που στη συνέχεια καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των θέσεων στις Μεγάλες Σχολές (grandes écoles). 150.000 νέοι αποχωρούν κάθε χρόνο από το σχολικό σύστημα δίχως τίτλο. Η Γαλλία μετράει συγχρόνως 2,5 εκατομμύρια ανέργους, και πάνω από 600.000 ακάλυπτες θέσεις απασχόλησης. Η ανεργία των νέων, απόλυτο σκάνδαλο, αποτελεί την απόδειξη της χρεωκοπίας του κοινωνικού μοντέλου: ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 22% και σκαρφαλώνει μέχρι και το 50% σε ορισμένες συνοικίες. Πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι πρέπει να επιβιώσουν με το Κατώτατο Εισόδημα Ένταξης (RMI, δηλαδή με 441 ευρώ μικτά για ένα άτομο χωρίς παιδιά), και μόνο 338.800 από αυτούς είναι εγγεγραμμένοι στην Εθνική Υπηρεσία Απασχόλησης (ANPE), της οποίας η διαχείριση της ανεργίας καθίσταται όλο και λιγότερο αποτελεσματική. Οι νέοι, οι γυναίκες, οι πρεσβύτεροι βρίσκουν ιδιαίτερα δύσκολα την θέση τους μέσα στην οικονομία.

 

Η σχετική παρακμή ξεκίνησε

Συνολικά, σε 40 χρόνια, η ετήσια ανάπτυξη της γαλλικής οικονομίας πέρασε από το 5% στο 1,7% ανά έτος την ίδια στιγμή που η παγκόσμια ανάπτυξη ακολουθούσε το αντίστροφο μονοπάτι. Ενώ ακόμη και το 1980 ήταν η τέταρτη παγκόσμια δύναμη σε ΑΕΠ και η όγδοη σε κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η Γαλλία δεν είναι σήμερα παρά έκτη σε ΑΕΠ και δέκατη ένατη σε κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η σχετική παρακμή μπορεί να οδηγήσει σε απόλυτη παρακμή: η ευημερία της Γαλλίας (επομένως οι Γάλλοι) δεν αποτελεί κεκτημένο.

Επιπλέον, αν δεν γίνει τίποτα, το δημόσιο χρέον θα αντιπροσωπεύει το 80% του ΑΕΠ το 2012 και το 130% το 2020. Και ακόμα και αν πρέπει, προκειμένου να το κρίνουμε με εγκυρότητα, να το συγκρίνουμε με την αξία του ενεργητικού, το βάρος της εξόφλησης που θα επωμισθούν οι φορολογούμενοι του αύριο θα είναι το τριπλάσιο απ’ αυτό που επωμίζονται σήμερα. Επιπλέον, αν λάβουμε υπ’ όψη τις δημογραφικές εξελίξεις, η διατήρηση των σημερινών ποσοστών συμμετοχής του δημόσιου προϋπολογισμού στις συντάξεις έχει υπονομευτεί: το μερίδιο των δαπανών για συντάξεις στο ΑΕΠ θα περάσει από το 12,8 σήμερα στο 16% το 2050.

Επίσης, αν η χώρα δεν αντιδράσει γρήγορα και δυναμικά για μια επιστροφή σε μια βιώσιμη ανάπτυξη, τα παιδιά τού αύριο θα ζήσουν πολύ λιγότερο καλά από τους γονείς του: η υποβάθμιση της χώρας και η προλεταριοποίηση των μέσων τάξεων θα είναι τα πρώτα σημάδια.

 

Η ανάπτυξη μπορεί να επανέλθει για όλους

Μια ισχυρή οικονομική ανάπτυξη μπορεί να επανέλθει για όλους στην Γαλλία. Προϋποθέτει τον συνδυασμό διαφορετικών παραγόντων: ένα ευάριθμο και δυναμικό ενεργό πληθυσμό, μια αδιάκοπα ανανεούμενη τεχνογνωσία και τεχνολογική καινοτομία, έναν αποτελεσματικό ανταγωνισμό, ένα χρηματοοικονομικό σύστημα ικανό να ελκύσει κεφάλαια, ένα άνοιγμα στο εξωτερικό. Προϋποθέτει επίσης μια ζωντανή δημοκρατία, μια σταθερότητα των κανόνων, μια κοινωνική δικαιοσύνη. Επιτάσσει την ανεκτικότητα, την όρεξη για ανάληψη ρίσκων, την επιτυχία, τον σεβασμό της αποτυχίας, την πίστη απέναντι στο έθνος και τις ερχόμενες γενιές, την αυτοπεποίθηση και την εμπιστοσύνη προς τους άλλους.

Περισσότερη οικονομική ανάπτυξη θα οδηγήσει σε χειροπιαστές προόδους για τον κάθε Γάλλο. Θα είναι αρμοδιότητα της εκάστοτε πολιτικής πλειοψηφίας να κατανείμει τα οφέλη αυτά ανάλογα με τις επιλογές της. Μία επιπλέον μονάδα ανάπτυξης του ΑΕΠ π.χ. θα μπορούσε να σημαίνει ανά έτος 500 ευρώ επιπλέον αγοραστικής δύναμης ανά νοικοκυριό, 150.000 πρόσθετες θέσεις απασχόλησης, 90.000 επιπλέον θέσεις κοινωνικής στέγασης, την σχολική εκπαίδευση 20.000 παιδιών με ειδικές ανάγκες, την δημιουργία 20.000 θέσεων επείγουσας φιλοξενίας για τους αστέγους, την γενίκευση του Εισοδήματος Έμπρακτης Αλληλεγγύης για τους δικαιούχους του Κατώτατου Εισόδηματος Ένταξης, μια αύξηση κατά 50% των ερευνητικών μέσων για την υγεία και τις βιοτεχνολογίες, τον διπλασιασμό της βοήθειάς μας για ανάπτυξη, και 4.000 ευρώ δημόσιου χρέους λιγότερα για τον κάθε πολίτη, κι όλα αυτά δίχως να αυξηθεί η φορολογία ούτε και επιβαρυνθεί το δημόσιο έλλειμμα.

 

Τούτο θα απαιτήσει το θάρρος για ταχείες και μαζικές μεταρρυθμίσεις

Η Γαλλία μπορεί να τα καταφέρει. Σε ένα εύλογο χρονικό πλαίσιο. Έχει τα μέσα. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να ξαναμάθει να αντιμετωπίζει το μέλλον της με αυτοπεποίθηση, να διασφαλίζει για να προστατεύει, να προτιμάει το ρίσκο από την πρόσοδο, να απελευθερώνει την πρωτοβουλία, τον ανταγωνισμό και την καινοτομία. Πρέπει να αλλάξει ταχύτητα. Μια χώρα υπερβολικά αργή αποσυντίθεται: δεν μπορεί πλέον να χρηματοδοτήσει τα μέτρα αλληλεγγύης που είναι απαραίτητα για κάθε κοινωνία. Μια χώρα υπερβολικά αργή φτωχαίνει: οι ανταγωνιστές της της αρπάζουν το ένα μετά το άλλο τα μερίδιά της από τις αγορές, δηλαδή τις ευκαιρίες πλούτου της. Μια χώρα υπερβολικά αργή χάνει την εμπιστοσύνη στο μέλλον εφόσον δεν δίνει στον εαυτό της τα μέσα να το προετοιμάσει. Μια χώρα υπερβολικά αργή θλίβεται και υποχωρεί: ζει κάτω από το κράτος του φόβου, βλέπει παντού απειλές εκεί όπου οι άλλοι βλέπουν ευκαιρίες. Ο κόσμος προχωράει, η Γαλλία πρέπει να αναπτυχθεί.

Τούτη η ανάπτυξη απαιτεί την επιστράτευση όλων, και όχι μοναχά του κράτους: το κράτος δεν έχει πλέον τα μέσα δράσης για την ανάπτυξη, αν και παραμένει ένας μεγάλος ρόλος για το Πολιτικό.

Ο Γάλλοι πρέπει ιδίως να μάθουν ότι το μέλλον της απασχόλησης δεν είναι πια η δημοσιοϋπαλληλία, κι ότι το μέλλον των επιχειρήσεων δεν είναι πια οι επιδοτήσεις: πάρα πολλές εξουσίες μεταφέρθηκαν στην αγορά, στην Ευρώπη, στην τοπική αυτοδιοίκηση, στις ανεξάρτητες αρχές. Επιπλέον, ο προϋπολογισμός του δημόσιου τομέου περιορίζεται από τις αδυναμίες του. Το ουσιώδες μέρος της δράσης βρίσκεται στα χέρια των Γάλλων, που θα πρέπει να θελήσουν την αλλαγή και να μοιραστούν μια επιθυμία για μέλλον, για επιπλέον μάθηση, για προσαρμογή, για περισσότερη και καλύτερη εργασία, για μοίρασμα από κοινού, για τόλμη. Το κράτος διατηρεί ωστόσο μια ορισμένη ικανότητα να αλλάξει την χώρα, αρχίζοντας με την αλλαγή του εαυτού του.

Η μεταρρύθμιση μπορεί να τρομάζει, ιδίως τους ανίσχυρους: ενώ αυτοί είναι που έχουν πιο πολύ ανάγκη την μεταρρύθμιση, η εμπειρία τούς δίδαξε πως οι προσαρμογές γενικώς δεν συμφέρουν παρά τους πιο ευνοημένους, τους νικητές της παγκοσμιοποίησης. Το πρόγραμμά μας έχει μια εμμονή: να είναι όλοι νικητές, και κατά προτεραιότητα οι αποκλεισμένοι τού σήμερα.

 

Αρχές δικαιοσύνης

Για να γίνει αυτό, τρεις αρχές δικαιοσύνης είναι για εμάς θεμελιώδεις:

– Η μεταρρύθμιση πρέπει να αφορά όλο τον κόσμο, όλες τις κοινωνικές και επαγγελματικές κατηγορίες. Δίχως ταμπού, δίχως αποκλεισμούς, δημόσιοι όσο και ιδιωτικοί υπάλληλοι, προστατευόμενοι όσο και εκτεθειμένοι τομείς, ανώτεροι κρατικοί λειτουργοί και μικρές επιχειρήσεις. Όλοι πρέπει να κινηθούν, για να μπορούν να κερδίσουν όλοι.

– Εκείνοι που θα βρεθούν στην πιο εύθραστη κατάσταση από την κινητικότητα πρέπει να έχουν και τη μεγαλύτερη συνδρομή του κράτους, να λάβουν την μεγαλύτερη βοήθεια στην αλλαγή τους. Ενώ οι προστασίες τού χθες παρείχαν κίνητρα προς την εμπέδωση του status quo, οι διασφαλίσεις του αύριο πρέπει να βοηθούν προς την αλλαγή.

– Τα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων πρέπει να αξιολογούνται με το πέρασμα του χρόνου και πρώτα απ’ όλα από την σκοπιά των θυμάτων του σημερινού συντηρητισμού: αρχικά οι νέοι, οι άνεργοι, οι φτωχότεροι και οι αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας, και γενικότερα οι μέσες τάξεις που ζουν μονάχα από το εισόδημα που τους δίνει η εργασία τους. Για αυτούς, κατά προτεραιότητα, είναι που επιθυμούμε αυτό το πρόγραμμα, κι έτσι να κάνουμε την Γαλλία να κερδίσει.

 

Ένα συνολικό πρόγραμμα

Οι εργασίες μας μας οδηγήσαν στο να ορίσουμε προτεραιότητες και να προτείνουμε αποφάσεις. Και ορίστε η σύνοψη.

Προκειμένου να ενταχθεί στην παγκόσμια ανάπτυξη, η Γαλλία (δηλαδή οι Γάλλοι) πρέπει κατ’ αρχάς να εγκαθιδρύσουν μια αληθινή οικονομία της γνώσης, που να αναπτύσσει την γνώση όλων, από την πληροφορική μέχρι την ομαδική εργασία, από το γαλλικά μέχρι τα αγγλικά, από το δημοτικό ώς την ανώτερη εκπαίδευση, από το νηπιαγωγείο μέχρι την έρευνα. Πρέπει έπειτα να να διευκολύνει τον ανταγωνισμό, την δημιουργία και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, με την εγκαθίδρυση μοντέρνων μέσων χρηματοδότησης, με τον περιορισμό του κόστους της εργασίας και την απλοποίηση των κανόνων της απασχόλησης.

Πρέπει να να ευνοεί την άνθιση νέων τομέων-κλειδιών, των οποίων η ανάπτυξη θα συμβάλει στην ανάπτυξη όλων των άλλων: η ψηφιακή τεχνολογία, η υγεία, η βιοτεχνολογία, οι βιομηχανίες του περιβάλλοντος, οι εξατομικευμένες υπηρεσίες και πολλοί άλλοι. Η Γαλλία πρέπει ιδιαιτέρως να διατυπώσει και να υλοποιήσει μια φιλόδοξη ψηφιακή στρατηγική, κατά το πρότυπο ορισμένων χωρών του Βορρά και των νέων ασιατικών δυνάμεων. Πρέπει επίσης να θεωρήσει τις δαπάνες υγείας σαν μια ευκαιρία ανάπτυξης και όχι πλέον σαν ένα βάρος.

Η χώρα πρέπει επίσης να αποχτήσει, χάρη σε χρηματοδοτήσεις προερχόμενες από τον ιδιωτικό τομέα, μεγάλες λιμενικές, αεροπορικές και χρηματοοικονομικές υποδομές παγκοσμίου μεγέθους, οι οποίες θα τις δώσουν τα μέσα για να καταστεί κέντρο συναλλαγών στην Ευρώπη.

Συγχρόνως, είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν οι συνθήκες μιας κοινωνικής, γεωγραφικής και ανταγωνιστικής κινητικότητας. Να επιτραπεί στον καθένα να εργαστεί καλύτερα και περισσότερο, να αλλάξει ευκολότερα απασχόληση, έχοντας κάθε ασφάλεια. Είναι επίσης αναγκαίο να ανοίξει η χώρα σε ιδέες και ανθρώπους προερχόμενους από αλλού.

Για να ευοδώσουν τούτες οι μεταρρύθμίσει, το Κράτος και ο ευρύτερος δημόσιος τομέας θα πρέπει και αυτοί να μεταρρυθμιστούν σε μεγάλη έκταση. Θα πρέπει να περιορίσουν το μερίδιό τους στον κοινό πλούτο, να συγκεντρώσουν τα μέσα τους στις κοινωνικές ομάδες που τους έχουν πραγματικά ανάγκη, να αφήσουν χώρο για την διαφοροποίηση και τον πειραματισμό, να αξιολογούν συστηματικά κάθε απόφαση, a priori και a posteriori.

Συνολικά, 316 αποφάσεις, που συγκροτούν ισάριθμες μείζονες μεταρρυθμίσεις, θα πρέπει να υλοποιηθούν. Είναι όλες τους κρίσιμες για την επιτυχία του συνόλου. Αποτελούν ένα σφαιρικό, μη πολιτικό, σχέδιο, που θα πρέπει να υλοποιηθεί με συνέπεια από τα επόμενα κοινοβούλια, σε ένα περιβάλλον σταθεροποιημένων δημόσιων δαπανών. Θα πρέπει να συνοδευτούν από αποφάσεις αναφορικά με την κατανομή των καρπών της ανάπτυξης, την οποία θα ορίσει σύμφωνα με τις επιλογές της η εκάστοτε πολιτική πλειοψηφία.

Ορισμένες από αυτές τις μεταρρυθμίσεις θα πάρουν χρόνια για έχουν πλήρως αντίκτυπο πάνω στην ανάπτυξη, όπως η βελτίωση της εκπαίδευσης των νηπιαγωγών και των μητρικών βοηθών, η ανάπτυξη της εκπαίδευσης με συνδυασμό εργασίας (formation par alternance), η μεταρρύθμιση των πανεπιστημίων και η προσέγγισή τους με τις Μεγάλες Σχολές (grandes écoles), η ανάπτυξη της έρευνας στην βιοτεχνολογία, την νανοτεχνολογία και τις νευροεπιστήμες, η ανάπτυξη της προσωπικής διδασκαλίας (tutorat) στις γειτονιές, η προώθηση των ανανεώσιμων ενεργειών, η δημιουργία συνταξιοδοτικών ταμείων, η μεταρρύθμιση των λιμανιών, ο περιορισμός των δημόσιων δαπανών, η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και του κράτους, η απλοποίηση των ρυθμίσεων, η δημιουργία μιας Αρχής Ανταγωνισμού. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές είναι δεκάδες.

Άλλες θα έχουν ένα πιο άμεσο αντίκτυπο, όπως ορισμένες φορολογικές μεταρρυθμίσεις, η αξιολόγηση όλων των δημόσιων υπηρεσιών, ο περιορισμός του κόστους της εργασίας, η υποστήριξη του μικρού εμπορίου, ο ανταγωνισμός στην διανομή, η ελεύθερη επιλογή της ηλικίας συνταξιοδότησης, η βοήθεια για την απασχόληση των νέων, το άνοιγμα των καταστημάτων τις κυριακές, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, ο περιορισμός του χρόνου καταβολής και επιστροφής του ΦΠΑ. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές είναι εκατοντάδες.

20 θεμελιώδεις αποφάσεις καταδεικνύουν την θέληση που χαρακτηρίζει το σύνολο της αναφοράς. Δεν αποτελούν υποκατάστατα των υπολοίπων, που πρέπει να ληφθούν συγχρόνως. Ορίστε οι τίτλοι αυτών των θεμελιωδών αποφάσεων, οργανωμένες γύρω από οχτώ φιλοδοξίς.

 

Φιλοδοξία 1 Προετοιμασία της νεολαίας για την οικονομία της γνώσης και την ανάληψη ρίσκου.

Η χώρα μας, πέρα από τα πλούτη της γεωργίας της, δεν διαθέτει πρώτες ύλες. Όλο και περισσότερο, οι οικονομικές μάχες κερδίζονται χάρη στην καινοτομία. Από την ικανότητά μας να καινοτομούμε θα εξαρτηθούν η ανάπτυξή μας και η θέση μας στον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Η εκπαίδευση, η μεταβίβαση γνώσεων και η διαρκής εξειδίκευση αποτελούν επομένως τις πρώτες προϋποθέσεις της επιτυχίας μας.

 

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 1

– Να αποχτήσουμε τα μέσα ώστε ο κάθε μαθητής να κατέχει με επάρκεια πριν από το τέλος της έκτης τα γαλλικά, την ανάγνωση, την γραφή, την αριθμητική, την ομαδική εργασία, τα αγγλικά και την πληροφορική.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 2

– Να συγκροτηθούν 10 μείζονες πόλοι ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας γύρω από 10 campus, πραγματικά και εικονικά, που να ορίζουν τις προϋποθέσεις αριστείας για το σύνολο του συστήματος ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας.

 

Φιλοδοξία 2 Πλήρης συμμετοχή στην παγκόσμια ανάπτυξη και πρωταθλητές στην νέα ανάπτυξη

Μην έχοντας αποδεχτεί επαρκώς την παγκοσμιοποίηση, η Γαλλία δεν εκμεταλλεύεται όσο θα μπορούσε την ισχύρη τωρινή και μέλλουσα παγκόσμια ανάπτυξη. Εδώ και κάποια χρόνια, μια νέα ανάπτυξη βλέπει το φως, που επιχειρεί να συμφιλιώσει τις επιδόσεις με την δεοντολογία, την βραχυπρόθεσμη οικονομική αποδοτικότητα με την υπευθυνότητα απέναντι στις μέλλουσες γεννιές. Έτσι, η προστασία του περιβάλλοντος γέννησε νέες αγορές, νέες πηγές πλούτου. Η Γαλλία έχει όλα τα πλεονεκτήματα ώστε να διαδραματίσει ένα από τους πρώτους ρόλους σε αυτή την «νέα ανάπτυξη».

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 3

– Να ξαναδώσουμε στην Γαλλία όλα τα μέσα (συμπεριλαμβάνονται και τα μέσα έρευνας) για να αποχτήσουμε μια θέση πρώτης γραμμής στους τομείς του μέλλοντος: ψηφιακές τεχνολογίες, υγεία, ανανεώσιμες ενέργειες, τουρισμός, βιοτεχνολογία, νανοτεχνολογία, νευροεπιστήμες.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 4

– Να δρομολογηθούν δέκα Οικοπόλεις, πόλεις και συνοικίες τουλάχιστον 50.000 κατοίκων που να εμπεριέχουν κατ’ αποκλειστικότητα πράσινες τεχνολογίες και τεχνολογίες τηλεπικοινωνιών.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 5

– Να επιχειρηθεί από τώρα η υλοποίηση ευρυζωνικών δικτύων εξαιρετικά υψηλής ταχύτητας για όλους, στην κατοικία, στον ψηφιακό χώρο της εργασίας και στην δημόσια διοίκηση.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 6

– Υλοποίηση των αναγκαίων υποδομών (λιμάνια, αεροδρόμια και χρηματοικονομικοί χώροι) και αύξηση της προσφοράς και της ποιότητας της κοινωνικής στέγης.

 

Φιλοδοξία 3 Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των γαλλικών επιχειρήσεων, και ιδιαιτέρως των μικρομεσαίωων επιχειρήσεων

Η οικονομία μας έχει δύο μείζονες αδυναμίες ομόφωνα παραδεκτές: μια φθίνουσα ανταγωνιστικότητα και την ανεπάρκεια του δικτύου των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Από την άλλη, στερούμαστε επιχειρήσεις που να έχουν το μέγεθος και τους αναγκαίους πόρους ώστε να αναπτύξουν την έρευνά τους και να επεκταθούν πέρα από τα σύνορά μας.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 7

– Περιορισμός του χρόνου πληρωμής των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από το κράτος και τις μεγάλες επιχειρήσεις σε έναν μήνα από την παράδοση και σε δέκα ημέρες για τον ΦΠΑ, και θέση σε εφαρμογή ενός απλοποιήμενου φορολογικού καθεστώτος για τις επιχειρήσεις που πραγματοποιούν κύκλο εργασιών μικρότερο των 100.000 ευρώ ανά έτος.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 8

– Δημιουργία μέσω αναδιοργάνωσης μιας υπηρεσίας που να καθοδηγεί σε μια πρώτη φάση τις πολύ μικρές και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με λιγότερο από 20 μισθωτούς στις συναλλαγές τους με την διοίκηση, δίνοντάς τους απαντήσεις που να δεσμεύουν το σύνολο των δημόσιων υπηρεσιών.

Φιλοδοξία 4 Κατασκευή μιας κοινωνίας πλήρους απασχόλησης

Μεταξύ 1936 και σήμερα, ζούμε είκοσι χρόνια περισσότερο και εργαζόμαστε κατά μέσο όρο δεκαπέντε χρόνια λιγότερο. Αυτά τα πρόσθετα τριανταπέντε χρόνια αδράνειας έχουν ένα βαρύ κόστος σε όρους ανάπτυξης και δεν ανταποκρίνονται κατ’ ανάγκην στις επιδιώξεις του καθενός.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗ 9

– Παραπομπή του μεγαλύτερου μέρους των κοινωνικών αποφάσεων στην διαπραγμάτευση, εκμοντερνίζοντας τους κανόνες αντιπροσώπευσης και χρηματοδότησης των συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 10

– Κινητοποίηση όλων των φορέων με σκοπό την απασχόληση των νέων και επιβολή σε όλες τις επιχειρήσεις και τον δημόσιο τομέα της υποχρέωσης να παρουσιάζουν κάθε χρόνο έναν απολογισμό της διαφοροποίησης με βάση την ηλικία, το φύλο και την καταγωγή.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 11

– Περιορισμός του κόστους εργασίας για όλες τις επιχειρήσεις με την μεταφορά ενός μέρυος των κοινωνικών εισφορών στην Γενικευμένη Κοινωνική Εισφορά (CSG) και τον ΦΠΑ.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 12

– Να αφεθεί στον κάθε μισθωτό η ελεύθερη επιλογή τού να ακολουθήσει μια δραστηριότητα δίχως κανένα όριο ηλικίας (απ’ την στιγμή που φτάσει στο ελάχιστο όριο ασφαλιστικών εισφορών) επωφελούμενος, μετά τα 65 έτη, από μια αναλογική αύξηση της σύνταξής του και από μια κατάργηση όλων των εμποδιών για την ταυτόχρονη είσπραξη σύνταξης και απασχόλησης, κι όλων των ρυθμίσεων για πρόωρη συνταξιοδότηση.

Φιλοδοξία 5 Κατάργηση όλων των προσόδων, περιορισμός των προνομίων και ενίσχυση της κινητικότητας

Στην προσπάθειά τους να προστατευτούν, αναρίθμητες ομάδες έχτισαν τείχη στο πέρασμα του χρόνου. Σε έναν ανοιχτό και κινούμενο κόσμο, η συσσώρευση, σε όλα τα επίπεδα, προσόδων και προνομίων, μπλοκάρει την χώρα, βαραίνει πάνω στην αγοραστική δύναμη και παρεμποδίζει την ικανότητα ανάπτυξής της. Δίχως κοινωνική, οικονομική, επαγγελματική, γεωγραφική κινητικότητα, καμία ανάπτυξη δεν είναι δυνατή.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 13

– Να βοηθηθούν οι ανεξάρτητοι έμποροι και προμηθευτές να συμμετάσχουν αποτελεσματικά στον ανταγωνισμό, αποκαθιστώντας συγχρόνως την ελευθερία τιμών και εγκατάστασης σε όλα τα οικονομούντα υποκείμενα που δραστηριοποιούνται στην διανομή, τις ξενοδοχειακές υπηρεσίες και τον κινηματογράφο, στο πλαίσιο των χωροταξικών σχεδιασμών.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 14

– Να ανοίξουν σε πολύ μεγάλη έκταση τα κλειστά επαγγέλματα στον ανταγωνισμό δίχως να υπονομευτεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 15

– Ενίσχυση της γεωγραφικής κινητικότητας (με την δημιουργία Διαδικτυακής Υποτροφίας για κοινωνική στέγη) και της διεθνούς κινητικότητας (ιδίως μέσα από μια χαλαρή διαδικασία χορήγησης βίζας σε ξένους φοιτητές, ερευνητές, καλλιτέχνες και εργάτες, ιδίως στους τομείς που δέχονται πιέσεις).

 

Φιλοδοξία 6 Δημιουργία νέων ασφαλειών σε αναλογία με τις αυξανόμενες αστάθειες

Οι άνδρες και οι γυναίκες της χώρας μας υφίστανται πλήρως τις διαρκείες προσαρμογές που επιβάλλει αυτός ο ανοιχτός και κινούμενος κόσμος. Απέναντι σε αυτές τις νέες αβεβαιότητες πρέπει να τεθούν νέες ασφάλειες. Η όρεξη για την ανάληψη ρίσκων αποτελεί ένα αναντικατάστατο κίνητρο. Η προστασία αυτών που αναλαμβάνουν ρίσκα αποτελεί προϋπόθεση.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 16

– Να θεωρηθεί η εκπαίδευση όλων όσοι αναζητούν εργασία σαν μια δραστηριότητα που απαιτεί αμοιβή υπό την μορφή ενός «συμβολαίου εξέλιξης»

– Να ασφαλιστεί η κοινή συναινέσει διακοπή του συμβολαίου εργασίας.

 

Φιλοδοξία 7 Εγκαθίδρυση μιας νέας διακυβέρνησης στην υπηρεσία της ανάπτυξης

Η Γαλλία είναι μια παλιά χώρα. Πολλοί από τους θεσμούς της έχουν καθιζήσει και απολιθωθεί. Συχνά κοστίζουν υπερβολικά ακριβά για μια υπηρεσία ολοένα και πιο απούσα. Ο κάθε θεσμός μας πρέπει να αξιολογείται με βάση έναν διπλό σκοπό: την εγγύηση της αλλελεγγύης και την εξυπηρέτηση της ανάπτυξης.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 18

-Δημιουργία διακριτών δημόσιων υπηρεσιών για τις βασικές υπηρεσίες που απευθύνονται στο κοινό, και αξιολόγηση κάθε υπηρεσίας που προσφέρει το Δημόσιο (σχολέιο, πανεπιστήμιο, νοσοκομείο, δημόσια διοίκηση) από ανεξάρτητους οργανισμούς.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 19

-Ενίσχυση των περιφερειών (régions) και των διαδημοτικών σχηματισμών (intercommunalités), και συγχρόνως σε δέκα χρόνια να εξαφανιστεί η διαίρεση σε νομαρχίες (échelon départemental).

 

Φιλοδοξία 8 Να μην βάλουμε το σημερινό επίπεδο ζωής στις πλάτες των μελλουσών γενεών

Μια χώρα που χρεώνεται δεν αγαπά τα παιδιά της. Ποιο είναι το καλό χρέος: η επένδυση, που προετοιμάζει το μέλλον. Ποιο είναι το κακό χρέος: το δικό μας, αυτή η συσσώρευση ελλειμμάτων τα οποία γεννιά ο δαπανηρότατος τρόπος λειτουργίας του κράτους και του συνόλου του δημόσιου τομέα.

ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗ 20

-Περιορισμός από το 2008 του μεριδίου των δημόσιων δαπανών στο ΑΕΠ. Αυτό ο περιορισμός θα πρέπει να φτάσει το 1% του ΑΕΠ ανά ετός από το 2009, δηλαδή περιορισμός 20 δισεκατομμύριων ευρώ ανά έτος σε σχέση με την τάση για 5 έτη.

 

Ορισμένα από αυτά τα 316 μέτρα έχουν ήδη αναληφθεί από την κυβέρνηση, πριν από την ανακοίνωση αυτής της αναφοράς. Άλλα βρίσκονται σε προτάσεις που κατέθεσε η αντιπολίτευση. Όλες οι αποφάσεις διαμορφώνουν ένα συνεχτικό όλον και πρέπει να ληφθούν ταχέως. Δεν πρόκειται για προτάσεις που υποβάλλονται για εξέταση, ούτε και για έναν κατάλογο απ’ όπου θα μπορούσαμε να διαλέξουμε εκείνες που ενδεχομένως θα ικανοποιούσαν την τάδε ή την δείνα εκλογικά χρήσιμη κατηγορία.

Προκειμένου να ασκήσουν τα αποτελέσματά τους το συντομότερο δυνατό, όλες αυτές οι αποφάσεις πρέπει να επικυρωθούν και να προετοιμαστούν λεπτομερειακώς από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2008. Πρέπει κατόπιν να τεθούν σε εφαρμογή μεταξύ Απριλίου 2008 και Ιουνίου 2009.

 

Η Γαλλία του 2012

Η θέση σε εφαρμογή του συνόλου αυτών των μεταρρυθμίσεων από τον Απρίλιο του 2008 θα επιτρέψει, αν δεν επιδεινωθεί το διεθνές οικονομικό περιβάλλον, την επίτευξη των ακόλουθων στόχων στο τέλος του 2012:

– Μια δυνατή ανάπτυξη μιας μονάδας πάνω από σήμερα.

– Ένα ποσοστό ανεργίας που θα έχει οδηγηθεί από το 7,9% στο 5%, δηλαδή πλήρης απασχόληση.

– Πάνω από 2 εκατομμύρια κατασκευασμένες κατοικίες και τουλάχιστον άλλες τόσες ανακαινισμένες.

– Την ανεργία των νέων διαιρεμένη δια του τρία.

– Τον αριθμό των Γάλλων στο κατώφλι της φτώχειας να έχει οδηγηθεί από τα 7 στα 3 εκατομμύρια.

– Το χάσμα στο προσδόκιμο ζωής μεταξύ των περισσότερο και των λιγότερο ευνοημένων θα έχει μειωθεί κατά ένα χρόνο.

– Δημιουργία πάνω από 10.000 επιχειρήσεων στις συνοικίες και τα προάστεια.

– Ένας πρεσβύτερος στους δύο στην εργασία την στιγμή της συνταξιοδότησης, αντί για το ένας στους τρεις σήμερα.

– Ένα ποσοστό στελέχωσης στο πρώτο κύκλο της ανώτερης εκπαίδευσης ίσο με αυτό των προπαρασκευαστικών τάξεων (classes préparatoires).

– To 100% των Γάλλων θα έχει πρόσβαση σε ADSL και ευρυζωνικότητα, και το 75% των Γάλλων θα έχουν γίνει τακτικοί χρήστες του Διαδικτύου.

– Ένα δημόσιο χρέος που θα έχει μειωθεί στο 55% του ΑΕΠ.

– Πάνω από 90 εκατομμύρια τουριστικοί επισκέπτες ανά έτος.

Αν οι εξωτερικές συνθήκες επιδεινωθούν, θα πρέπει, προκειμένου να επιτευχθούν οι ίδιοι στόχοι, οι μεταρρυθμίσεις αυτές να υλοποιηθούν με ακόμα μεγαλύτερη ταχύτητα.

Τους στόχους αυτούς μπορούν να τους ενστερνιστούν οι πάντες, ανεξαρτήτως των πολιτικών τους επιλογών. Το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνει και με τα μέσα προς επίτευξή τους, όπως αναλυτικά διατυπώνονται σε αυτή την αναφορά. Κάθε πολιτική πλειοψηφία θα μπορεί στην συνέχεια να κατανείμει λεπτομερειακά τους καρπούς αυτής της ανάπτυξης προς όφελος των κατηγοριών που θεωρεί σκόπιμο να ευνοήσει.

 

Υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων με ενθουσιασμό

Πριν ορμήσουμε στην πράξη, το χέρι δεν πρέπει να τρέμει. Η πολιτική εξουσία γνωρίζει ότι οι Γάλλοι θέλουν την μεταρρύθμιση, ότι πιστεύουν πως είναι κοινωνικά δίκαιη και οικονομικά αποτελεσματική, και πως περιμένουν να διεξαχθεί με τυμπανοκρουσίες.

Δεν μπορεί να ευοδώσει παρά μόνο εάν ο πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο πρωθυπουργός επικυρώσουν πλήρως τα συμπεράσματα αυτής της αναφοράς, την υποστηρίξουν δημοσίως, από τώρα, προσωπικά και σταθερά, αναθέτοντας στον κάθε υπουργό συγκεκριμένες αποστολές.

Το ουσιώδες τμήμα αυτών των μεταρρυθμίσεων θα πρέπει να αναληφθεί, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που προτείνεται στο τέλος αυτής της αναφοράς, μεταξύ Απριλίου 2008 και Ιουνίου 2009. Θα πρέπει έπειτα να μεθοδευθούν με επιμονή, για αρκετές τετραετίες, όποιες κι αν είναι οι πλειοψηφίες. (τέλος πρώτου τμήματος της μετάφρασης, 24/11/2008)

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

 

Πλήρης συμμετοχή στην παγκόσμια ανάπτυξη

 

Η Γαλλία πρέπει πρώτα να συμμετάσχει στην παγκόσμια ανάπτυξη,

και γι’ αυτό να προσποριστεί τα αναγκαία ανθρώπινα και υλικά μέσα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΕΝ ΑΡΧΗ, Η ΓΝΩΣΗ

 

 

ΜΙΑ ΠΑΙΔΙΕΙΑ ΠΟΥ ΝΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΙ ΓΕΝΙΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ

 

Δεν θα υπάρξει ισχυρή ανάπτυξη παρά μόνον εάν η κοινωνία είναι ικανή να βοηθήσει τον καθένα να βρει τα πεδία στα οποία μπορεί να είναι πιο ευτυχισμένος και πιο δημιουργικός. Η ανάπτυξη εξαρτάται μακροπρόθεσμα από την δυναμική της νεολαίας, από την αυτοπεποίθησή της, από την αισιοδοξία της, από την επιθυμία της για δημιουργία, από την ικανότητά της να καινοτομεί, τέλος, από την επαγγελματική και προσωπική της ένταξη μέσα στην κοινωνία. Η νεολαία αντιπροσωπεύει επίσης την πηγή των μεγαλύτερων εγχειρημάτων του μέλλοντος. Πολλές από τις πιο πρόσφατες βιομηχανικές και ψηφιακές περιπέτειες του κόσμου, αμερικάνικες κατά μείζονα λόγο, δημιουργήθηκαν από νέους ηλικίας κάτω των 25 ετών. Η ανάπτυξη εξαρτάται επίσης από την ικανότητα της κοινωνίας μας να μην βάζει στις πλάτες της νεολαίας της τις δαπάνες τού σήμερα.

Η δημιουργικότητα, η κινητικότητα και η ενεργητικότητα της νεολαίας καθορίζονται πάνω απ’ όλα από θεμελιακές συμπεριφορές και γνώσεις που αποχτώνται από την πιο νεαρή ηλικία. Εξαρτώνται λοιπόν από την ικανότητα της οικογένειας, του κοινωνικού περιβάλλοντος και των διδασκόντων να αξιολογούν τις διανοητικές, ακαδημαϊκές, αθλητικές ή καλλιτεχνικές ικανότητες του καθενός, να διευρύνουν τα κριτήρια αξιολόγησης των δυνατοτήτων των νέων, να εξάπτουν την ευαισθησία τους πάνω στην σπουδαιότητα της θέλησης, της αντίστασης στην αποτυχία, της αμφισβήτησης και της ομαδικής εργασίας.

 

Δαπάνες για παιδεία σε διαρκή αύξηση

Η Γαλλία αφιερώνει ένα σημαντικό και διαρκώς αυξανόμενο μέρος του πλούτου της στην παιδεία: οι δαπάνες για παιδεία πολλαπλασιαστηκαν κατά 1,8 από το 1980 για να φτάσουν σήμερα το 6,8 του ΑΕΠ, δηλαδή 1.920 € ανά κάτοικο και 7.160€ ανά μαθητή ή φοιτητή.

Η μέση δαπάνη ανά μαθητή του δημοτικού αυξήθηξε κατά 79% από το 1980, για να φτάσει τα 4.990 € ανά μαθητή. Η μέση δαπάνη ανά μαθητή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αυξήθηκε κατά 61%, φθάνοντας τα 8.810 € το 2006. Η δαπάνη για την ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση αυξήθηκαν κατά 120%, και αντιπροσωπεύει σήμερα 9.370€ ανά φοιτητή.

 

Ωστόσο, τα αποτελέσματα πολύ απογοητευτικά

Παρά τις προσπάθειες αυτές:

– Το επίπεδο της ανεργίας των νέων 15 ως 24 ετών είναι από τα υψηλότερα των χωρών του ΟΟΣΑ και φτάνει το 22% το 2007, δίχως ποτέ να κατέβει κάτω από το φράγμα του 15% από το 1980.

– Το 40% των μαθητών της Ε’ Δημοτικού (CM2) τελειώνουν την πρώτη τους εκπαιδευτική φάση μέ σοβαρά κενά.

– Το 17% των νέων φεύγουν από το εκπαιδευτικό σύστηκα δίχως Πιστοποιητικό Επαγγελματικής Δεξιότητας (CAP), ούτε Δίπλωμα Επαγγελματικών Σπουδών (BEP), ούτε απολυτήριο Λυκείου.

– 50.000 νέοι ανά έτος, δηλαδή περίπου το 6% μιας γενιάς, σημαντικό ποσοστό, φεύγουν απ’ το εκπαιδευτικό σύστημα πριν απ’ την Γ’ Λυκείου.

– Το 41% των φοιτητών διακόπτουν τις σπουδές τους χωρίς να πάρουν πτυχίο (11 μονάδες παραπάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ).

– Σύμφωνα με μια αμερικανική μελέτη (Διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα για την σχολική ανάγνωση – 2007), στην ανάγνωση, οι Γάλλοι μαθητές κατατάσσονται 27οι στους 40, πίσω από τους μαθητές της Ρωσσίας, της Ιταλίας, της Γερμανίας ή των Ηνωμένων Πολιτειών, και οπισθοχωρούν σε σχέση με προηγούμενες έρευνες.

– Στο πεδίο των επιστημών, τα γαλλόπαιδα περνούν από την 10η στην 19η θέση στους 30 σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ. Ωστόσο, οι χώρες που έρχονται στην κορυφή της κατάταξης δεν είναι αυτές που ξοδεύουν τα περισσότερα χρήματα για τον κάθε μαθητή.

Το βάρος της κοινωνικής καταγωγής ποτέ πριν δεν είχε καθορίσει σε τέτοιο βαθμό την σχολική πορεία, και αυτή ποτέ πριν δεν καθορίστηκε σε τέτοιο βαθμό από την επαγγελματική πορεία:

– Το 52% των παιδιών εργατών αποκτούν το απολυτήριό του, έναντι 85% των παιδιών ανώτερων υπαλλήλων. Λιγότερο από το μισό των παιδιών λαϊκών τάξεων περνούν το γενικό απολυτήριο (baccalauréat général), σε σχέση με το 83% των παιδιών των ανώτερων υπαλλήλων.

– Στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση, το μερίδιο των μαθητών ταπεινής καταγωγής που εισέρχονται στις Μεγάλες Σχολές [grandes écoles] (Πολυτεχνείο, Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης [ENA], Σχολή Ανώτατων Εμπορικών Σπουδών [HEC], Ecole Normale Supérieure [ENS]), έπεσε, περνώντας από το 30 % στην δεκαετία του 1950 σε μονάχα 7 % σήμερα. Οι γιοι εργατών αντιπροσώεπυαν 25% των εισερχόμενων στο Πολυτεχνείο στην δεκαετία του 1950, σε σχέση με μονάχα 1% σήμερα. Και η αναλογία είναι ακόμα πιο άνιση στα μεγάλα σώματα του κράτους.

 

Τα κλειδιά της αλλαγής

Έφτασε η ώρα να αλλάξουμε τους τρόπους εκπαίδευσης, προσανατολισμού και προώθησης εντός της κοινωνίας. Η έγνοια για το αποτελέσμα (που δεν είναι άλλο από την επιτυχία όλων των μαθητών) πρέπει σήμερα να υπερισχύσει έναντι της απλής απαίτησης για μέσα. Η Γαλλία μπορεί να τα πάει πολύ καλύτερα με τα ίδια μέσα.

Η οπισθοδρόμηση στην ανάγνωση, τις επιστήμες και τις ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι κάτι το πεπρωμένο. Οι χώρες που προόδευσαν ή κάλυψαν την καθυστέρησή τους ελάβαν υπ’ όψη, περισσότερο από την Γαλλία, την πολύ μεγάλη πλαστικότητα της νοημοσύνης και την αδιάκοπη δημιουργία νέων πολιτιστικών τελετουργικών. Έλαβαν υπ’ όψη σχολικούς ρυθμούς θεμελιωμένους πάνω στις βιολογικές διαδικασίες μάθησης: μεγάλες διακοπές μικρότερης διάρκειας, πιο σύντομες και πιο ελαφρές μέρες, αθλητικά και χαλάρωση στην αρχή του μεσημεριού… Οι γαλλικοί σχολικοί ρυθμοί οδηγούν σε βαριές ημέρς και προγράμματα κακά κατανεμημένα που καθυστερούν τις διαδικασίες της μάθησης!

 

ΣΤΟΧΟΣ Να δώσουμε σε όλα τα παιδιά πλεονεκτήματα αναγκαία για τον κόσμο

ΑΠΟΦΑΣΗ 1

– Βελτίωση της εκπαίδευσης των νηπιαγωγών και των βρεφοκόμων, ανατίμηση του πτυχίου τους και αύξηση του αριθμού τους.

Η απόχτηση της εμπιστοσύνης γίνεται για τα δύο τρίτα όλων των παιδιών μας, ανεξαρτήτως κουλτούρας ή κοινωνικού επιπέδου, κατά των πρώτους δέκα μήνες, πριν να αρχίσουν να μιλάνε. Στην πράξη, όλα τα θάλλοντα παιδιά βρίσκονται σε σταθερά διαπροσωπικά και κοινωνικά περιβάλλοντα: όταν έρχεται η εποχή του σχολείου, είναι τα καλύτερα προετοιμασμένα για να την απολαύσουν. Αντιθέτως, ένα παιδί στα τρία γνωρίζει από τους πρώτους μόλις μήνες μια δυσκολία ανάπτυξης. Όταν μπαίνουν στο σχολείο, ζούν αυτή την δοκιμασία σαν ένα αληθινό τραύμα, κάνουν πίσω, κοιμούνται άσχημα, και η αγωνία τους προξενεί διαπροσωπικές και διανοητικές αναστολές που τους τοποθετούν συνολικά σε αυτούς με τις χειρότερες σχολικές επιδόσεις. Εξευτελισμένοι από το σχολείο, καταλήγουν να το μισούν και αναπτύσσουν συχνά εχθρικές συμπεριφορές.

Συνολικά, όταν φτάνουν στο δημοτικό, τα παιδιά παρουσιάζουν διαφορές σε όρους εγρήγορσης, γνώσης του λεξιλογίου, ικανότητας ακρόασης, επιδεκτικότητας στην συγκράτηση των γνώσεων, κλπ. Το δημοτικό δεν επιτρέπει τον περιορισμό των δυσκολιών που φανερώθηκαν στο νηπιαγωγείο. Επομένως, οι βασικοί παράγοντες έχουν πλέον τεθεί με μη αντιστρέψιμο τρόπο.

Επομένως, έχει πρωταρχική σημασία τα παιδιά να αναλαμβάνονται από πολύ νωρίς. Για να γίνει αυτό, είναι θεμελιώδες να τεθούν υποχρεώσεις ως προς τα αποτελέσματα, με βάση την εγρήγορση των συμπεριφορών των παιδιών από το νηπιαγωγείο ή τις οικιακές βρεφοκόμους. Η προτεραιότητα είναι να εκπαιδευτούν καλύτερα οι 280.000 οικιακές βρεφοκόμοι και το σύνολο των νηπιαγωγών ώστε να συμμετάσχουν στο να αποκτήσουν τα παιδιά, από τους πρώτους μόλις μήνες της ζωής του, τα θεμελιώδη στοιχεία, όπως την γλώσσα. Αυτή η εκπαίδευση θα μπορούσε σε μεγάλο βαθμό να πραγματοποιηθεί μέσω του Διαδικτύου, με πολύ χαμηλό κόστος, και θα μπορούσε να τεθεί σε λειτουργία από το ξεκίνημα της σχολικής χρονιάς του 2009.

Επίσης, πρέπει να διπλασιαστεί από 120 σε 240 ο αριθμός των ωρών εκπαίδευσης των βρεφοκόμων και των νηπιαγωγών, και να αυξηθεί ο αριθμός αυτού του προσωπικού.

ΑΠΟΦΑΣΗ 2

– Να αναθεωρηθεί η κοινή βάση γνώσεων ώστε να προστεθεί η ομαδική εργασία, τα αγγλικά, η πληροφορική και τα οικονομικά.

Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Education nationale) όρισε μια «κοινή βάση γνώσεων» που διαρθρώνεται γύρω από 7 «πυλώνες»: την κατοχή της γαλλικής γλώσσας· την εξάσκηση μιας ζωντανής ξένης γλώσσας· την γνώση των βασικών στοιχείων των μαθηματικών και την κατοχή μιας επιστημονικής παιδείας· την κατοχή μιας ανθρωπιστικής παιδείας· την κατοχή των συνηθισμένων τεχνικών της πληροφορικής και των επικοινωνιών· την απόχτηση κοινωνικών ικανότητων και ικανότητων του πολίτη· την ένταξη στην αυτονομία και την απόχτηση του πνεύματος της πρωτοβουλίας. Η κατοχή αυτής της κοινής βάσης ελέγχεται στην Β’ Δημοτικού (CE1), στο τέλος του δημοτικού, και στο τέλος του γυμνασίου. Στην βάση αυτή, δεν εμπεριέχεται τίποτα σχετικά με την γνώση του Διαδικτύου, την ικανότητα για ομαδική εργασία, την γνώση των αγγλικών, την ανάπτυξη της δημιουργικότητας ή την εκμάθηση των οικονομικών.

Όλοι αυτοί οι στόχοι πρέπει να εισαχθούν χωρίς ωστόσο να επιβαρυνθεί το σχολικό πρόγραμμα των παιδιών. Η εκμάθηση των αγγλικών και η χρήση του διαδικτύου πρέπει να αναπτυχθούν μαζικά από το δημοτικό. Η εκμάθηση του διαδικτύου προϋποθέτει το να έχουν στην διάθεσή τους οι μαθητές τα εργαλεία για τα οποία θα μιλήσουμε παρακάτω. Το διαδίκτυο επιτρέπει να δωθεί περισσότερο έμφαση στις εκπαιδευτικές μεθόδους που διευκολύνουν την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, την αμφισβήτηση, τον πειραματισμό και την ομαδική εργασία. Επιτρέπει επίσης την διευκόλυνση της ανάπτυξης επιστημονικών χαρισμάτων (γλωσσικών, πληροφορικών, καλλιτεχνικών, αθλητικών, δημιουργικών) καθώς και ακαδημαϊκές γνώσεις, μα επίσης το να γίνει η αποτυχία ένας τρόπος μάθησης και όχι τιμωρίας.

Η εκπαίδευση των οικονομικών πρέπει επίσης, από το δημοτικό, να είναι συγκεκριμένη, θετική, και απαιτητική αναφορικά με τις ηθικές, κοινωνικές και οικολογικές διαστάσεις της ανάπτυξης. Θα πρέπει να εξηγηθεί ο ρόλος της εργασίας, της επιχείρησης και του επιχειρηματία, να δειχθεί ότι το σκάνδαλο βρίσκεται στην φτώχεια και όχι στον πλούτο, στις αδικίες περισσότερο παρά στις ανισότητες. Θα πρέπει να καταστεί σαφής ο σχετικός ρόλος του ανταγωνισμού και του δημόσιου τομέα στην δημιουργία και την κατανομή του πλούτου.

 

ΑΠΟΦΑΣΗ 3

– Λήψη μέτρων για να αποφευχθεί η επανάληψη της ίδιας τάξης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Η επανάληψη της ίδιας τάξης δεν φέρνει καμία λύση στην υστέρηση των μαθητών. Πρέπει να αποφεύγεται στο μέγιστο βαθμό. Ο ρόλος του δασκάλου πρέπει λοιπόν πάνω απ’ όλα να είναι το να δείχνει εμπιστοσύνη και να δίνει εμπιστοσύνη. Η αισιοδοξία αποχτάται απ’ αυτό κιόλας το στάδιο και καθορίζει την θέληση για εργασία, για δημιουργία, για πρωτοβουλία, ουσιαστικά στοιχεία της ανάπτυξης.

 

(Τέλος δεύτερου μέρους της μετάφρασης, 25/01/2008)

 

ΣΤΟΧΟΣ Στράτευση της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με σκοπό την επιτυχία όλων των μαθητών

ΑΠΟΦΑΣΗ 4

– Απόδοση μεγαλύτερης αυτονομίας στα σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Μια αυξημένη αυτονομία των σχολείων, από το δημοτικό, θα επέτρεπε την καλύτερη προσαρμογή της εκπαίδευσης στις ανάγκες.

Πρέπει να καθιερωθεί ένας εθνικός κατάλογος επιλογής προσωπικού που να συνιστά ένα «δοχείο» απ’ το οποίο θα αντλούν τα σχολεία για την πρόσληψη των καθηγητών τους. Η αυτονομία αυτή θα επέτρεπε επίσης, δίνοντας κίνητρα στους διδάσκοντες, την ενθάρρυνση της καινοτομίας σε ό,τι αφορά την σχολική επιτυχία, την στιγμή που η σημερινή καθοδήγηση των διδασκόντων, υπερβολικά συγκεντρωτική και σχολαστική, τους στερεί πολλές δυνατότητες να ιδιοποιηθούν το μάθημά τους και να προσαρμόσουν την παιδαγωγική στις ειδικές ανάγκες των μαθητών

Τούτη η αυτονομία θα συμπληρωθεί από προσαρμοσμένα μέσα που θα δοθούν στα σχολεία των μη προνομιούχων γειτονιών και προαστείων, θέμα στο οποίο θα αναφερθούμε παρακάτω.

ΑΠΟΦΑΣΗ 5

– Αξιολόγηση των καθηγητών ως προς την ικανότητά τους να συμβάλλουν στην πρόοδο όλων των μαθητών

Το κάθε σχολείο θα πρέπει να αποτελέσει το αντικείμενο μιας αξιολόγησης από μια ειδική διοικητική αρχή, ανεξάρτητη του υπουργείου, η οποία να λαμβάνει υπ’ όψη την γνώμη των χρηστών, των αποτελεσμάτων τους, και της μεσοπρόθεσμης εξέλιξής τους. Αυτές οι αξιολογήσεις θα πρέπει να δημοσιοποιούνται.

Η αξιολόγηση των καθηγητών δεν μπορεί να επαφίεται αποκλειστικά στους βαθμούς των καλύτερων μαθητών τους ούτε και στην εξέταση των επιθεωρητών. Πρέπει επίσης να στηρίζεται σε μια εξέταση των παιδαγωγικών τους επιδόσεων από τους μαθητές τους, στην ικανότητά τους να συμβάλλουν στην πρόδοο του καθενός, καθώς και στις μεταγενέστερες σχολικές επιδόσεις των μαθητών τους.

ΑΠΟΦΑΣΗ 6

– Να επιτραπεί στους γονείς να επιλέγουν ελεύθερα το σχολείο των παιδιών τους.

Η σχολική κάρτα, που υποχρεώνει τα παιδιά να γράφονται στο σχολείο της γειτονιάς τους, χωρίζει τους μαθητές των δύσκολων συνοικιών απ’ αυτούς του κέντρου της πόλης. Την προσπερνούν εκείνοι που έχουν τα μέσα να ευνοηθούν από ειδική μεταχείριση ή να χρηματοδοτήσουν σπουδές σε ένα ιδιωτικό σχολείο. Πρέπει λοιπόν να επιτραπεί, σε μια πρώτη φάση, μια εντελώς ελεύθερη επιλογή του σχολείου από γονείς και μαθητές, οι οποίοι θα μπορούν να συμβουλεύονται την δημόσια αξιολόγηση των σχολείων. Αν υπάρχει υπερβάλλουσα ζήτηση για ένα συγκεκριμένο σχολείο θα πρέπει να καθιερωθούν διαφανείς προτεραιότητες, γεωγραφικές και κοινωνικές.

Στον κάθε μαθητή θα αποδίδονται «δίδακτρα», τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλα τα σχολεία: η ρύθμιση αυτή θα επιτρέπει να εγκαθιδρυθεί μια πραγματική ελευθερία επιλογής, ώστε ο καθένας να μπορεί να ωφεληθεί από τα συμβεβλημένα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία του περιγύρου του. Στην πράξη, το κράτος θα δίνει στους γονείς ένα ποσό χρημάτων ανά μαθητή. Ο κάθε γονιός θα μπορεί να το χρησιμοποιεί στο δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο της επιλογής του. Όταν συμβάλλεται ένα ιδιωτικό σχολείο, θα πρέπει να ορίζεται αυστηρά η φύση των διδασκόμενων μαθημάτων και ο σεβασμός των αξιών της Λαϊκής Πολιτείας (République). Οι γονείς θα μπορούν έτσι να επωφελούνται από μια πλήρη ελευθερία επιλογής του σχολείου και θα απολαμβάνουν αυτή την χρηματοδότηση όποια κι αν είναι η επιλογή τους. Η Σουηδία χρησιμοποιεί ήδη αποτελεσματικά αυτό το σύστημα.

Εξάλλου, μια ανάπτυξη της προσωπικής διδασκαλίας (tutorat) και της «τηλεκμάθησης» («apprentissage en ligne») πρέπει να βοηθήσει τους 300.000 μαθητές που τελειώνουν την Ε’ Δημοτικού (CM2) δίχως να κατέχουν τα θεμελιώδη να καλύψουν τα κενά τους. Με την «τηλεκμάθηση», η οποία επιτρέπει την ανάπτυξη μιας αληθινής διαδραστικότητας, αποφεύγεται συγχρόνως το να μένει το παιδί παραπάνω ώρες στο σχολείο, κάτι που συχνά βιώνεται σαν ένας εξευτελισμός.

 

ΣΤΟΧΟΣ Να ενισχυθεί στο πλαίσιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης η εκδίπλωση όλων των μορφών νοημοσύνης

ΑΠΟΦΑΣΗ 7

– Αναθεμελίωση του επαγγελματικού προσανατολισμού και ανάδειξη των εξωακαδημαϊκών ικανοτήτων

Σήμερα, η επιλογή των σπουδών γίνεται σε μεγάλο βαθμό με «προδιατεταγμένο τρόπο»: οι καλύτεροι μαθητές ακολουθούν την επιστημονική κατεύθυνση κι έπειτα γράφονται στις προπαρασκευαστικές τάξεις (classes préparatoires) για την είσοδο στις Μεγάλες Σχολές (grandes écoles): οι υπόλοιποι γράφονται, σχεδόν στα τυφλά, στην οικονομική, κοινωνική και φιλολογική κατεύθυνση, ή στις τεχνολογικές κατευθύνσεις, κι έπειτα, εάν συνεχίσουν, πάνε σε τεχνικές σχολές ή στις πιο κοντινές σχολές ανώτατης εκπαίδευσης, δίχως να γνωρίζουν την διδασκαλία που παρέχεται ούτε και τις προοπτικές εξέλιξης, και δίχως να έχουν συγκεκριμένο σχέδιο κατά νου.

Προκειμένου να ανταποκριθούμε σε αυτή την κατάσταση, είναι αναγκαίο να βελτιώσουμε και να μεταρρυθμίσουμε τον επαγγελματικό προσανατολισμού από την Β’ Γυμνασίου, προκειμένου οι μελλοντικοί φοιτητές να γνωρίζουν τις προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης των διαφόρων κατευθύνσεων (αριθμός προσφερόμενων θέσεων απασχόλησης, χρόνος για την ανεύρεση εργασίας, αμοιβές μετά την αποφοίτηση…) και να είναι ενημερωμένοι για τις θέσεις που προσφέρονται στον κάθε κλάδο, όταν αυτές είναι περιορισμένες στον αριθμό, όπως συμβαίνει με την ιατρική.

Ο επαγγελματικός προσανατολισμός σήμερα αποτελεί προνόμιο των παιδιών των οποίων οι γονείς είναι καλύτερα ενημερωμένοι, συγκεκριμένα τα παιδιά βιομηχάνων, καθηγητών και ανώτερων στελεχών. Πρέπει επίσης να γίνεται πιο αποτελεσματικά, να είναι περισσότερο προσαρμοσμένος στις απαιτήσεις της κοινωνίας του μεθαύριο και των γνώσεων.

Επιπλέον, ο προσανατολισμός των μαθητών στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η μέθοδος εισαγωγής στην τριτοβάθμια παραμένουν επικεντρωμένοι σε καθαρά ακαδημαϊκά κριτήρια (βαθμολογία, ικανότητα αποστήθισης και επανάληψης γνώσεων, κλπ.). Οι τρόποι προσανατολισμού πρέπει εφεξής να εξετάζουν τα αποτελέσματά τους σε μακρά διάρκεια, να αξιολογούν τα κίνητρα, το σύνολο των ικανοτήτων, την δημιουργικότητα, τον δυναμισμό, τα ιδιαίτερα χαρίσματα του καθενός, λαμβάνοντας υπ’ όψη το προσωπικό τους περιβάλλον.

 

ΑΠΟΦΑΣΗ 8

– Άναπτυξη του θεσμού της πρακτικής άσκησης (stage) σε επιχειρήσεις

Για να βελτιωθεί ο επαγγελματικός προσανατολισμός, οι μαθητές, μα κι οι καθηγητές, πρέπει να μάθουν καλύτερα τον κόσμο της δημιουργίας, της επιχείρησης, της έρευνας.

Ο κάθε μαθητής του γυμνασίου θα πραγματοποιεί από την Β’ Γυμνασίου μια βδομάδα πρακτικής άσκησης ανά τρίμηνο (αντί για 2 με 5 μέρες ανά έτος όπως τώρα), σε επιχειρήσεις ή συλλόγους σε επαφή με τις περιφέρειες, τους πόλους ανταγωνιστικότητας, τα εμπορικά επιμελητήρια και τα επαγγελματικά επιμελητήρια. Μία από τις αποστολές των πρεσβυτέρων που έμειναν μέσα στην επιχείρηση ή σε έναν σύλλογο θα είναι η υποδοχή και η προσωπική διδασκαλία αυτών των νέων. Μια τέτοια ρύθμιση θα μπορούσε να τεθεί σε ισχύ προοδευτικά σε πέντε χρόνια προκειμένου να οργανωθούν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

 

ΑΠΟΦΑΣΗ 9

– Θέσπιση διαγωνισμών καινοτομίας

Τα γυμνάσια και τα λύκεια που το επιθυμούν μπορούν να έρθουν σε επαφή με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και επιχειρήσεις προκειμένου να οργανώσεουν «διαγωνισμούς καινοτομίας» που να αφορούν τους μαθητές τους, για την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών, νέων προϊόντων ή έργων τέχνης. Αυτοί οι θεσμοί ενθαρρύνουν την καινοτομία την ίδια στιγμή που προάγουν την ομαδική εργασία. Οι καλύτερες ιδέες θα βρίσκουν μια χρηματοδότηση από τους εταίρους, ώστε να πραγματοποιηθεί ένα πρωτότυπο ή μια δοκιμή. Τα κέρδη μιας ενδεχόμενης εμπορικής διάθεσης αυτών των καινοτομιών θα ανήκουν στους μαθητές και στα σχολεία.

 

ΑΠΟΦΑΣΗ 10

– Θέσπιση μιας εβδομαδιαίας θητείας του πολίτη [service civique] στο γυμνάσιο

Η ανάπτυξη προϋποθέτει την συνειδητοποίηση της αλληλεξάρτησης, της σημασίας της αλληλεγγύης, της ομαδικής εργασίας και του γενικού συμφέροντος. Ο καθένας πρέπει επίσης να καταλάβει ότι η επιτυχία του άλλου είναι μια ευκαιρία και για τον ίδιο και όχι μια θέση που την κατέλαβε ένας άλλος εις βάρος του.

Πρέπει λοιπόν οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με την συλλογική εργασία μέσω της θέσπισης κατά το γυμνάσιο ενός «απογεύματος θητείας του πολίτη». Αυτά τα απογεύματα θα περιέχουν για παράδειγμα δραστηριότητες υποστήριξης σε μονήρεις ηλικιωμένους, σε ανάπηρους ή σε άλλα άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Από την προσωπική διδασκαλία προς τους πιο νέους, ή την συμμετοχή στην συντήρηση των δασών, ή την ανακαίνιση παλιών κατοικιών.

 

Αυτή η εβδομαδιαία θητεία του πολίτη, που υπάρχει ήδη σε ορισμένα σχολεία και έξω από το σχολικό πλαίσιο σε εθελοντική βάση, σε ποικίλα πεδία, πρέπει να γενικευτεί απ’ την αρχή του σχολικού έτους του 2008 με ένα απόγευμα ανά εβδομάδα, σε συνεργασία με τα γραφεία κοινωνικής βοήθειας των δήμων και τους συλλόγους που δραστηριοποιούνται στην περίμετρο των σχολείων.

Το σύνολο των παραπάνω μέτρων προϋποθετει μια χαλάρωση της πίεσης που ασκείται από τις περιφερειακές υπηρεσίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για την τήρηση των σχολικών προγραμμάτων. Προϋποθέτει επίσης μιας μεγαλύτερη αυτονομία στους διευθυντές των σχολείων για την οργάνωση του χρόνου και την θέσπιση τέτοιων πρωτοβουλιών.

 

ΜΙΑ ΟΛΟΤΗΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ/ΕΡΕΥΝΑ ΕΦΑΜΙΛΛΗ ΤΩΝ ΚΑΛΥΤΕΡΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Η πρώτη αποστολή των πανεπιστημίων και των Μεγάλων Σχολών (grandes écoles) δεν είναι η πρόσληψη δημόσιων υπαλλήλων αλλά το να δοθούν στον καθένα άμεσα, όποιο κι αν είναι το περιβάλλον της καταγωγής του, όλες οι δυνατότητες ώστε να βρει το πεδίο όπου αριστεύει, να προετοιμαστεί για τα επαγγέλματα τού μεθαύριο και να προαγάγει την γνώση. Η προετοιμασία για την επαγγελματική ζωή πρέπει λοιπόν να γίνει ένας από τους μείζονες άξονες του παιδαγωγικού σχεδιασμού κάθε ιδρύματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η σημερινή κατάσταση πόρρω απέχει από κάτι τέτοιο. Πρώτον, επειδή τα γαλλικά πανεπιστήμια διαθέτουν πολύ λιγότερα μέσα από αυτά των άλλων μεγάλων χωρών: τα γαλλικά πανεπιστήμια λαμβάνουν 8.700€ ανά μαθητή κατά μέσο όρο έναντι 36.500€ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έτσι, μόνο 3 από τα 86 γαλλικά πανεπιστήμια συγκαταλέγονται στα 50 πρώτα της κατάταξης της Σανγκάης, και μόνο 15 είναι στα 100 πρώτα. Κανένα γαλλικό πανεπιστήμιο δεν συγκαταλέγεται στα 100 πρώτα παγκοσμίως στην ιατρική και την φαρμακευτική. Μόνο ένα ή δύο γαλλικά πανεπιστήμια συγκαταλέγονται στα πρώτα στους τομείς των αγρονομικών επιστημών, της πληροφορικής και των επιστημών μηχανικού.

 

ΣΤΟΧΟΣ Υποστήριξη των φοιτητών από τα πρώτα πανεπιστημιακά τους χρόνια

Η ουσία βρίσκεται στην πρώτη χρονιά του πανεπιστημίου, όπου διαπιστώνουμε πολλές αποτυχίες. Οι φοιτητές των πανεπιστημίων είναι σήμερα αφημένοι πρακτικά χωρίς υποστήριξη, μετά την αποφοίτησή τους από το λύκειο, όπου το πλαίσιο ήταν σφιχτό. Τούτο αποτελεί ένα από τα κύρια αίτια της αποτυχίας.

ΑΠΟΦΑΣΗ 11

– Να δοθεί στους φοιτητών της τριετούς πανεπιστημιακής εκπαίδευσης (licence à l’université- βλ. bachelor) ένα πλαίσιο ανάλογο με αυτό των προπαρασκευαστικών τάξεων για την εισαγωγή στις Μεγάλες Σχολές (classes préparatoires aux grandes écoles).

Μια ατομική υποστήριξη του φοιτητή κατά τα πρώτα χρόνια των ανώτατων σπουδών θα βοηθήσει στην ισότητα της μεταχείρισης του φοιτητών της τριετούς πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με αυτούς των προπαρασκευαστικών τάξεων για την εισαγωγή στις Μεγάλες Σχολές.

Προς αυτό τον σκοπό, θα πρέπει να γενικευτεί το σύστημα της προσωπικής εκπαίδευσης (tutorat) που αναφέρθηκε και προηγουμένως στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδιασμού για τον επαγγελματικό προσανατολισμό και την ένταξη στην επαγγελματική ζωή. Τα πανεπιστήμια θα πρέπει να αναγνωρίζουν εμπράκτως την συμμετοχή των προσωπικών δασκάλων (tuteurs), φοιτητών μεγαλύτερων ετών, είτε λαμβάνοντάς την υπόψη στο πρόγραμμα σπουδών τους υπό την μορφή μονάδων ECTS (European Credit Transfer System), είτε μέσω μιας χρηματικής αμοιβής.

ΑΠΟΦΑΣΗ 12

– Γενίκευση της αναγνώρισης του έτους πρακτικής άσκησης στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών σπουδών.

Σε όλους τους φοιτητές του πανεπιστημίου πρέπει προοδευτικά να προτείνεται ένα έτος πρακτικής άσκησης μέσα στην επιχείρηση, στην Γαλλία ή το εξωτερικό, το οποίο να αναγνωρίζεται σαν έτος φοίτησης, κατά την διάρκεια των μεταπτυχιακών τους σπουδών (κατά το μοντέλο της πλειονότητας των Μεγάλων Σχολών). Ένα εξάμηνο πρακτικής άσκησης θα πρέπει να λαμβάνει χώρα κατά την διάρκεια των προπτυχιακών σπουδών. Τα πανεπιστήμια που δεν το έχουν θέσει ακόμα σε εφαρμογή θα πρέπει να δημιουργήσουν μιαν υπηρεσία υποστήριξης για την αναζήτηση μορφών τέτοιας πρακτικής άσκησης και να συνάψουν συμφωνίες με τις επιχειρήσεις κατά τρόπο τέτοιον ώστε να δημιουργηθεί μια διαρκής σχέση. Οι ίδιες οι επιχειρήσεις πρέπει να κινητοποιηθούν για να τους υποδεχθούν, να τους εκπαιδεύσουν και να τους υποστηρίξουν με σαφώς ορισμένους προσωπικούς συμβούλους. Οι επιχειρήσεις που ανατρέχουν επανειλημμένως σε ασκούμενους για να καλύπτουν θέσεις εργασίας, αντί να προσλαμβάνουν νέους με σταθερή σύμβαση, θα πρέπει να αποτρέπονται από κάτι τέτοιο. Αυτού του είδους η πρακτική άσκηση θα οργανώνεται σε συνεργασία με τις περιφέρειες. Οι φοιτητές σε πρακτική άσκηση θα λαμβάνουν μια αξιοπρεπή αμοιβή.

Για να συμπληρωθεί η ρύθμιση αυτή, πρέπει να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα:

– Να προτείνεται ένας έτος «επανάκτησης επιπέδου» (remise à niveau) για τον φοιτητή που μπαίνει στο πανεπιστήμιο, είτε πρόκειται για αρχική εκπαίδευση (κατά το παράδειγμα του πανεπιστημίου Paris VI) είτε για δια βίου εκπαίδευση (κατά το σουηδικό μοντέλο), λαμβάνοντας υπ’ όψη το γεγονός ότι τα αμερικανικά πανεπιστήμια αφιερώνουν δύο έτη σε μια τέτοια εκπαίδευση.

– Να θεσπιστούν γέφυρες προς διαφορετικούς γνωστικούς κλάδους στο τέλος του πρώτου πανεπιστημιακού εξαμήνου.

– Να προτείνονται στους φοιτητές, από το πρώτο ετος του πανεπιστημίου, 40.000 με 50.000 χιλιάδες θέσεις σε κατευθύνσεις STS (Κλάδος Ανώτερων Τεχνικών) και σε IUT (Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας) για 5 έτη, ώστε να επιτραπούν γρήγοροι επαναπροσανατολισμοί προς επαγγελματικές κατευθύνσεις όπου η επαγγελματική διέξοδος να είναι εξασφαλισμένη.

ΑΠΟΦΑΣΗ 13

– Ενίσχυση των σπουδών με συνδυασμό εργασίας (études en alternance)

Οι σπουδές με συνδυασμό εργασίας αποτελούν σήμερα το ουσιαστικότερο μέρος της εκπαίδευσης σε ορισμένα επαγγέλματα, π.χ τα επαγγέλματα της υγείας. Θα ήταν φρόνιμο να γενικευτεί αυτή η παιδαγωγική πρακτική, να χρησιμοποιηθεί η μαθητεία (apprentissage) και η πρακτική άσκηση (stage) στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών, και να αυξηθεί από το 2009 κατά 10.000 ο αριθμός των φοιτητών με συνδυασμό εργασίας στο πανεπιστήμιο κατά το 3ο έτος του πτυχίου, κατά το σχήμα 2 μέρες μαθημάτων, 3 μέρες στην επιχείρηση, ή 15 μέρες μαθημάτων, 15 μέρες στην επιχείρηση.

Το κάθε πανεπιστήμιο θα πρέπει επίσης να ανοίξει Κέντρα Εκπαίδευσης Μαθητευομένων (CFA) και να ιδρύσει διευθύνσεις επαγγελματικού προσανατολισμού, πρακτικής άσκησης και ένταξης στην επαγγελματική ζωή.

ΑΠΟΦΑΣΗ 14

– Να ενισχυθεί η επιστροφή στο πανεπιστήμιο μετά από μια επαγγελματική εμπειρία ή κατά την διάρκεια αυτής.

Η εκπαίδευση από το πανεπιστήμιο με σκοπό την απόκτηση πρόσθετων γνώσεων ή την ενημέρωση πάνω στις εξελίξεις της επιστήμης είναι ουσιώδης. Η γαλλική τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να γίνει ένας μείζων παράγοντας για την προσφορά επαγγελματικής εκπαίδευησς, καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου, κατά το σουηδικό μοντέλο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πρέπει να γίνει ο βασικός συλλέκτης και λήπτης πόρων για την δια βίου μάθηση.

 

(Τέλος τρίτου μέρους της μετάφρασης, 27/01/2008)

ΣΤΟΧΟΣ Να βοηθηθούν οι φοιτητές να συμφιλιώσουν τις σπουδές τους με την εργασία τους

Ακόμη κι αν αναπτυχθούν σε μεγάλο βαθμό οι υποτροφίες και τα φοιτητικά δάνεια, ορισμένοι φοιτητές θα συνεχίσουν, από επιλογή ή απ’ ανάγκη, να εργάζονται κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Θα πρέπει να βοηθηθούν από τα πανεπιστήμια στο να βρουν απασχόληση σωστά πληρωμένη, χρήσιμη για την εκπαίδευσή τους και αναγνωριζόμενη κατά την φοίτησή τους. Πρέπει να βρεθούν ρυθμίσεις ώστε τούτη η αμοιβόμενη δραστηριοτητα να μην αποτελεί ένα μειονέκτημα για την εύρυθμη εξέλιξη του πανεπιστημιακών τους σπουδών.

ΑΠΟΦΑΣΗ 15

– Να οργανωθούν καλύτερα από κοινού με τις επιχειρήσεις της περιφέρειας υποτροφίες απασχόλησης και προσφορές πρακτικής άσκησης

ΑΠΟΦΑΣΗ 16

– Να δοθούν κίνητρα στα πανεπιστήμια προκειμένου να οργανώσουν βραδυνά μαθήματα και να επιτρέψουν την χαλάρωση των κανόνων που εμποδίζουν το άπλωμα των σπουδών σε μια πιο μακρά περίοδο.

ΑΠΟΦΑΣΗ 17

– Να δοθεί στους μισθωτούς φοιτητές μια μονάδα του European Credit Transfer System για την απόκτηση του πτυχίου, που θα αυξάνεται όσο πιο στενά συνδέται η απασχόληση με το πρόγραμμα σπουδών.

ΑΠΟΦΑΣΗ 18

– Να αποκλειστούν από τον υπολογισμό του ανώτατου ορίου για την υποψηφιότητα για υποτροφίες ανώτατης εκπαίδευσης και παροχές φοιτητικής στέγης τα εισοδήματα που προέρχονται από φοιτητική απασχόληση, στα όρια ενός ανώτατου ορίου που θα καθοριστεί.

 

(Τέλος 4ου μέρους της μετάφρασης, 28/01/08)

 

ΣΤΟΧΟΣ Μεγαλύτερες Επενδύσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί το μόνο πεδίο όπου πρέπει να δεσμευθεί ένα σημαντικά μεγαλύτερο κομμάτι του κρατικού προϋπολογισμού, προκειμένου να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις της μελλοντικής ανάπτυξης.

ΑΠΟΦΑΣΗ 19

– Ενίσχυση της αυτονομίας των πανεπιστημίων

Παρά την μεταρρύθμιση του καλοκαιριού του 2007, τα πανεπιστήμια δεν είναι ακόμα αρκετά αυτόνομα ούτε και ικανά να λάβουν εκείνες τις αποφάσεις που είναι οι πιο στρατηγικές για το μέλλον τους. Πρέπει να πάμε πέρα από την μείωση των μελών των συμβουλιών και να θεσπίσουμε μια μεγαλύτερη αυτονομία όσον αφορά τους τρόπους της οικονομικής τους διαχείρισης, της πρόσληψης των καθηγητών και των αμοιβών τους. Οι πρόεδροι των πανεπιστημίων (που και οι ίδιοι θα εκλέγονται από ανεξάρτητα συμβούλια ) πρέπει να υποβάλλονται στον έλεγχο ακαδημαϊκών επιτροπών καθώς και στην αξιολόγηση των πανεπιστημιακών επιδόσεων. Συγκεκριμένα, τρία κριτήρια πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψη την στιγμή της αξιολόγησης του πανεπιστημίου και του καθορισμού της χρηματοδότησής του από το κράτος: η επιτυχία των φοιτητών, το άνοιγμα της διαδικασίων πρόσληψης των λεκτόρων και τα κριτήρια προαγωγής στο βαθμό του καθηγητή.

ΑΠΟΦΑΣΗ 20

– Ενίσχυση της αξιολόγησης της επίδοσης του κάθε ιδρύματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

Όπως και κάθε δομή που δεν υπάγεται στους περιορισμούς του ανταγωνισμού, οι θεσμοί της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να αξιολογούνται από μια εξειδικευμένη ελεγκτική αρχή, η οποία θα μετρά και θα δημοσιοποιεί την πραγματική συμμετοχή, την επιτυχία στις εξετάσεις, την απασχολησιμότητα των φοιτητών και την ακαδημαϊκή έρευνα.

Η Υπηρεσία αξιολόγησης της έρευνας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (AERES) που δημιουργήθηκε γι’ αυτό τον σκοπό πρέπει, επομένως, να ενισχυθεί. Πέρα από τις υποχρεώσεις που ήδη προβλέπει ο νόμος της 10ης Αυγούστου 2007 (επιτυχία στα πτυχία, συνέχιση των σπουδών, ένταξη των φοιτητών στην επαγγελματική ζωή, αριθμός και ποιότητα πρακτικής άσκησης), η Υπηρεσία πρέπει να φροντίζει να ενημερώνει τους φοιτητές για τα ποσοστά επιτυχίας στα 3 χρόνια φοίτησης στον κλάδο που επιλέγουν, να μετρά την καλή χρήση των διαθέσιμων πόρων με βάση την προηγούμενη αξιολόγηση, και να κάνει τους φοιτητές να συμμετέχουν στην αξιολόγηση των διδασκόντων τους.

Αυτοί οι έλεγχοι θα δημοσιοποιούνται ετησίως μέσω μιας απλής και σαφούς κατάταξης, οργανωμένης ανά κλάδο σπουδών.

Πρέπει επίσης να ενισχυθεί η δραστηριοποίηση ανταγωνιζόμενων υπηρεσιών αξιολόγησης.

ΑΠΟΦΑΣΗ 21

– Αύξηση των οικονομικών μέσων που προσφέρονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, για την στήριξη των παραπάνω μέτρων.

Μολονότι η δημόσια χρηματοδότηση των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι μεγαλύτερη στην Γαλλία απ’ ό,τι στις άλλες χώρες του ΟΟΣΑ (0,8% του ΑΕΠ στο Ηνωμένο Βασίλειο, 1% του ΑΕΠ στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Γερμανία), το σημερινό επίπεδο της συνολικής χρηματοδότησης της γαλλικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι κατώτερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ (1,35% έναντι 1,39%). Για να καλυφθεί αυτό το χάσμα, θα χρειαστεί μια αύξηση 800 εκατομμυρίων ευρών. Για να φτάσουμε στον μέσο όρο των 10 χωρών που χρηματοδοτούν περισσότερο την τριτοβάθμια εκπαίδευσή τους (1,79% του ΑΕΠ), θα χρειαστεί μια αύξηση 8 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Στο πλαίσιο της απαραίτητης αυτοκυριαρχίας στις δημόσιες δαπάνες, μια τέτοια αύξηση δεν θα μπορούσε να ζητηθεί παρά μόνο εάν η πανεπιστημιακή κοινότητα υιοθετούσε τις αρχές της αποδοτικότητας και της διαφάνειας που περιγράψαμε παραπάνω. Θα πρέπει λοιπόν να διακρίνουμε την βασική χρηματοδότηση (που αποδίδεται με βάση τις παρεχόμενες σπουδές και τον αριθμό των φοιτητών που παρουσιάζονται πραγματικά στις εξετάσεις) από τους πόρους που προορίζονται ως επιβράβευση των πανεπιστημίων που έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα.

ΑΠΟΦΑΣΗ 22

– Ανάπτυξη της ιδιωτικής χρηματοδότησης

Τα πανεπιστήμια πρέπει να μπορούν, στο πλαίσιο σεβασμού της ακαδημαϊκής τους ανεξαρτησίας, να δημιουργούν «ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» με στόχο την ανάπτυξη προγραμάτων εκπαίδευσης ή έρευνας, υπό την μορφή ιδιωτικών ερευνητικών ιδρυμάτων, δίχως υποχρεωτική δημόσια χρηματοδότηση, που να επιτρέπει στους χορηγούς -είτε είναι επιχειρήσεις είτε ιδιώτες- να επωφεληθούν από το φορολογικό καθεστώς των ιδρυμάτων.

Το πανεπιστήμιο πρέπει να μπορεί, όπως κάνει το Ίδρυμα Ανώτατων Εμπορικών Σπουδών (HEC), να δεχθεί χορηγίες από επιχειρήσεις κι από αποφοίτους του. Για να το κάνει αυτό, θα πρέπει να καλεί τους αποφοίτους του, να παρακολουθεί και να δημοσιοποιεί την επαγγελματική τους πορεία, να ενημερώνεται για τον αριθμό των αποφοίτων που είναι άνεργοι δύο χρόνια μετά την απόκτηση του πτυχίου τους.

Εξάλλου, τα δίδακτρα συνιστούν ένα πολύ μικρό μέρος της ιδιωτικής χρηματοδότησης των ανώτερων και ανώτατων σπουδών, σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος των χωρών του ΟΟΣΑ (Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο, Νέα Ζηλανδία). Σε άλλες χώρες, τα δίδακτρα είναι ελάχιστα ή μηδενικά (Σουηδία, Γερμανία, Γαλλία). Αυτή η γαλλική ιδιαιτερότητα πρέπει να παραμείνει αμετάβλητη.

ΑΠΟΦΑΣΗ 23

– Θέσμιση «Επαγγελματικών Πανεπιστημίων»

Στους πολύ επιλεκτικούς διαγωνισμούς επιλέγονται εκείνοι που έχουν τις απαραίτητες ικανότητες να επιτύχουν σε αυτούς: θάρρος, οργάνωση της εργασίας, σταθερό περιβάλλον, μνημονικό, προσωρινή αποποίηση μιας ζωής απολαύσεων με στόχο την απόλαυση των υψηλών επιδόσεων και της άμιλλας. Αυτοί που υπέστησαν, εκείνη την συγκεκριμένη στιγμή, κάποια δυσκολία που νά’ χει να κάνει με την υγεία τους, την εξέλιξή τους, την οικογένειά τους ή την κουλτούρα τους αποκλείονται για όλη τους την ζωή. Τούτο συνιστά μια σπατάλη ικανοτήτων, τη στιγμή που γνωρίζουμε πόσο εύπλαστη είναι η νοημοσύνη και πόσο ευέλικτη μπορεί αν είναι η προσωπική εξέλιξη.

Πολλά ξένα πανεπιστήμια θέσμισαν επαγγελματικές σχολές (Laval, Sherbrooke, στον Καναδά) όπου νοσηλεύτριες, τεχνήτες, αθλητές, καλλιτέχνες μπορούν να γίνουν καθηγητές ή να αποχτήσουν κάθε λογής δίπλωμα. Όταν υπάρχει ένα μόνο καλούπι, και η ακινησία και ο κομφορμισμός γίνονται η μόνη οδός εξέλιξης, έχουμε σαν επακόλουθο την μία και μόνη αλήθεια, η οποία περιορίζει την δημιουργικότητα. Ορισμένα «επαγγελματικά πανεπιστήμια» υπάρχουν ήδη σε πολλά γαλλικά πανεπιστήμια, και πρέπει επομένως να αναπτυχθούν.

 

ΣΤΟΧΟΣ Να αναδυθούν εντός της επικράτειας 10 μείζονες πανεπιστημιακοί και ερευνητικοί πόλοι παγκόσμιου επιπέδου

Η Γαλλία έχει ανάγκη περίπου 10 πανεπιστήμια παγκόσμιου μεγέθους (δεν έχει τα μέσα να έχει περισσότερα τέτοιου μεγέθους και τέτοιων φιλοδοξιών). Τα άλλα πανεπιστήμια θα διατηρήσουν, όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες, την περιφερειακή ή εθνική αποστολή τους.

Στο πλαίσιο ενός νέου πανεπιστημιακού χάρτη, πρέπει να αναδυθούν μέσω μιας πρόσκλησης ενδιαφέροντος (για χάρη μιας διαδικασίας αξιολόγησης την οποία θα πραγματοποιεί το κάθε πανεπιστημιακό τμήμα και το κάθε ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης), 10 σύνολα αριστείας που θα ονομαστούν «Πολυεπιστημονικοί Πανεπιστημιακοί Πόλοι» («Pôles universitaires pluridisciplinaires», PUP). Τα πανεπιστημιακά τμήματα αριστείας δεν θα βρίσκονται αναγκαστικά στην ίδια τοποθεσία. Ένας πολυεπιστημονικός πανεπιστημιακός πόλος θα μπορεί να συνενώνει, μέσω ενός intranet, γεωγραφικά απομακρυσμένους χώρους εκπαίδευσης, ακόμα και χώρους που ανήκουν σε γειτονικά κράτη. Οι σχολές και τα πανεπιστήμια που θα ανήκουν στον ίδιο Πολυεπιστημονικό Πανεπιστημιακό Πόλο θα συνομαδώνονται σε κοινά δίκτυα και τα προγραμμάτα σπουδών τους θα εναρμονίζονται.

Αυτοί οι Πολυεπιστημονικοί Πανεπιστημιακοί Πόλοι θα μπορούν να προκύψουν από την προσέγγιση, κάτω από μια κοινή διοίκηση, πολλών διαφορετικών δομών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (πανεπιστήμια, Μεγάλες Σχολές…), από την νομική ενοποίηση των ερευνητικών δομών που είναι σήμερα εν μέρει προσδεδεμένες στα πανεπιστήμια και που βρίσκονται στους χώρους τους (μικτές ερευνητικές μονάδες). Θα γεννηθούν επίσης από την ανάπτυξη συμπράξεων με τις μεγάλα ερευνητικά ιδρύματα (Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής έρευνας [CNRS], Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας [CEA], Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικής Έρευνας [Inserm], Εθνικό Ινστιτούτο Αγρονομικής Έρευνας [Inra]…). Θα προϋποθέτουν εξάλλου την ανάπτυξη συνεργασιών με ιδιωτικές ερευνητικές δομές. Θα αποδίδουν τέλος μια ουσιαστική θέση στην κινητικότητα των ερευνητών των δημόσιων οργανισμών, των διδασκόντων-ερευνητών του Πανεπιστημίου, και των ιδιωτικών ερευνητικών κέντρων.

Ανάμεσα σε αυτούς τους Πολυεπιστημονικούς Πανεπιστημιακούς Πόλους θα μπορούν να επιλεγούν οι Πόλοι Έρευνας και Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (PRES), των οποίων το σχέδιο υποψηφιότητας θα έχει πείσει τις δημόσιες αρχές. Τούτες επιτρέπουν από τον Μάρτιο του 2007 στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να συνομαδώνουν τοπικά τις κύριες δραστηριότητες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και έρευνας ή να συνενώνουν στα πλαίσια δικτύων συμπληρωματικές δραστηριότητες. Εννέα Πόλοι έρευνας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν ήδη πάρει την μορφή δημοσίων ιδρυμάτων επιστημονικής συνεργασίας: Aix-Marseille, Lyon, Bordeaux, Toulouse, Université européenne de Bretagne, Nancy, Université Paris Sud, Université Paris Est, ParisTech.

Σε κάθε περίπτωση, ο αριθμός των φοιτητών του ParisTech θα πρέπει να περάσει από τις 12.500 στις 25.000, και θα πρέπει να τετραπλασιαστεί ο αριθμός των φοιτητών της Εcole Normale Supérieure, της Ecole Polytechnique και των άλλων Μεγάλων Σχολών, οι οποίες και θα πρέπει να ενταχθούν σε αυτούς τους πόλους.

Αυτοί οι Πολυεπιστημονικοί Πανεπιστημιακοί Πόλοι θα πρέπει επίσης να αναπτύξουν μορφές ποιοτικής εκπαίδευσης εξ αποστάσεως και να αφιερώσουν ένα σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού τους στην δημοσίευση των μαθημάτων στους στο Διαδίκτυο, καθώς και στην διοργάνωση σεμιναρίων για επιχειρήσεις οι οποίες θα τους αμοίβουν για την παροχή δια βίου εκπαίδευσης.

Η ανάδυση αυτών των 10 Πολυεπιστημονικών Πανεπιστημιακών Πόλων θα χρειαστεί υποχρεωτικά χρόνο. Απ’ τη στιγμή που θα καθοριστούν οι κανόνες του παιχνιδιού, οι θεσμοί αυτοί θα εκμεταλλευτούν μια περίοδο τουλάχιστον πέντε ετών, κατά την διάρκεια της οποίας θα θέσουν σε ισχύ τα καινούργια τους παιδαγωγικά και ερευνητικά προγράμματα, και με την λήξη της οποίας θα πραγματοποιηθούν εκ νέου οι συγκρίσεις μεταξύ των πανεπιστημιακών τμημάτων που θα καθοδηγήσουν τον προσδιορισμό της περιμέτρου των νέων Πολυεπιστημονικών Πανεπιστημιακών Πόλων.

Για να συγκροτηθούν αυτοί οι 10 πόλοι, θα δημιουργηθούν δέκα νέα campus παγκοσμίου επιπέδου, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από το κράτος. Θα ενισχυθούν με υποδομές (στέγαση, βιβλιοθήκες, κλπ.) που θα επιτρέπουν μια φιλοξενία ποιότητας για τους καθηγητές, τους ερευνητές και τους φοιτητές που θα επιλέγονται διεθνώς με βάση κριτήρια αριστείας. Θα αποτελούν τον πυρήνα της εκπαίδευσης εξ αποστάσεως, την οποία αυτά τα υπερπανεπιστήμια θα πρέπει να θέτουν στην διάθεση των υπόλοιπων φοιτητών της χώρας.

Οι αναγκαίες επενδύσεις για αυτά τα 10 campus μπορεί να φτάσουν τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ, που θα δεσμευτούν για 7 χρόνια, με ετήσιο κόστος λειτουργίας της τάξης του 0,7 δισεκατομμυρίου ευρώ. Αυτή η χρηματοδότηση μπορεί να παρασχεθεί από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (Caisse des dépôts et consignations)), που ήδη εξήγγειλε πως είναι έτοιμο να προσφέρει μια χρηματοδότηση σε κεφάλαιο 7 δισεκατομμυρίων ευρώ. Είναι επίσης δυνατό να εξετάσουμε την πιθανότητα Συμπράξεων Δημοσίου-Ιδιωτικού. Το σύνολο αυτών των χρηματοδοτήσεων θα οδηγήσει στην συνέχεια στο να κινητοποιηθούν δημόσιοι πόροι υπό την μορφή δανείων, πράγμα που θα επιτρέψει την διευκόλυνση αυτής της απαραίτητης επένδυσης μες στο χρόνο.

 

ΣΤΟΧΟΣ Άνοιγμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο εξωτερικό

 

ΑΠΟΦΑΣΗ 25

– Να προταθεί, κατά τη διάρκεια της γαλλικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η θέπιση μιας ετήσιας κατάταξης των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.

ΑΠΟΦΑΣΗ 26

– Ανάπτυξη μαθημάτων σε ξένες γλώσσες.

Μολονότι το σύνολο των σπουδών πρέπει να παραμείνει στα γαλλικά, θα ήταν χρήσιμο να αναπτυχθούν μαθήματα και προγράμματα σπουδών αρχικά στα αγγλικά, και επίσης στα αραβικά, τα ισπανικά και τα κινέζικα, προκειμένου να προετοιμαστούν καλύτερα οι γάλλοι φοιτητές για την παγκοσμιοποίηση και να προσελκυθούν ξένοι φοιτητές.

ΑΠΟΦΑΣΗ 27

– Βελτίωση της υποδοχής των ξένων φοιτητών, διδασκόντων και ερευνητών, και αναθεώρηση της πολιτικής σχετικά με τις βίζες που τους αφορά.

Οι ξένοι φοιτητές που επιθυμούν να έλθουν να σπουδάσουν στα πανεπιστήμιά μας πρέπει να επιλέγονται και να υποστηρίζονται πριν την άφιξή τους. Συγκεκριμένα, πρέπει να δημιουργηθούν ειδικές υπηρεσίες σε κάθε πανεπιστήμιο για την διευκόλυνση των διοικητικών υποθέσεών τους. Πρέπει επίσης να θεσπιστεί μια πολύ πιο χαλαρή πολιτική σχετικά με τις βίζες για τους ξένους διδάσκοντες και ερευνητές.

ΑΠΟΦΑΣΗ 28

– Μεγαλύτερο άνοιγμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον κόσμο

* Να προτείνουμε στους ευρωπαίους εταίρους μας, κατά την διάρκεια της γαλλικής προεδρίας τού 2008, την ανάπτυξη των προγραμμάτων Erasmus και Socrates, την διεύρυνση των υποτροφιών για εξωευρωπαϊκές ανταλλαγές, ιδιαίτερα μεσογειακές, και την επέκταση αυτών των μέτρων στα επαγγελματικά πανεπιστήμια.

* Να δοθούν κίνητρα στα γαλλικά πανεπιστήμια να ανοίξουν παραρτήματα στο εξωτερικό (κατά το παράδειγμα της Σορβόννης στο Αμπού Νταμπί).

* Να ενισχυθεί η διεθνής κινητικότητα των καθηγητών, των ερευνητών και των φοιτητών.

* Να προσφερθούν στους καλύτερους ερευνητές μας που έφυγαν στο εξωτερικό οι ευκαιρίες και τα μέσα για να επιστρέψουν, δημιουργώντας και διευθύνοντας ομάδες σε συνθήκες εφάμιλλες με αυτές που προσφέρονται στα καλύτερα ξένα πανεπιστήμια.

(τέλος 5ου μέρους της μετάφρασης, 30/01/08)

17 Σχόλια so far
Σχολιάστε